'Mijn grootste zorg is of we wel voldoende boeren overhouden'

Al drie keer vroeg het Overijsselse provinciebestuur aan Provinciale Staten een voorfinanciering goed te keuren om gebiedsinitiatieven te ondersteunen. Gedeputeerde Von Martels ziet energie in de gebieden, mensen die verder willen.

Mijn koeien zijn weliswaar weg, maar ik zie mezelf nog altijd als boer

Maurits von Martels, BBB- gedeputeerde in Overijssel voor landbouw en natuur

'Bij de derde keer zeiden Provinciale Staten dat het de laatste keer was. Dat we niet te ver voor de muziek moeten uitlopen en de landelijke plannen even moeten afwachten.'

Waarom wilt u zo snel?

'We ondersteunen 36 koploperprojecten, in zes deelgebieden zijn allerlei gebiedsinitiatieven die al een tijdje lopen. Ondertussen gebeurt er vanuit het Rijk maar weinig. Daarom honoreren wij verzoeken uit het veld, we zijn ongeduldig. Ook ik hoor de geluiden dat we het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) on hold moeten zetten, maar initiatieven van onderop moet je ondersteunen.

'Dat zegt niet dat we niet kritisch zijn op het concept-NPLG dat er nu ligt. Zo missen we meerjarige vergoedingen van voldoende omvang. Het zijn allemaal incidentele gelden die we nu tot onze beschikking krijgen. Een stuk worst dat wordt voorgehouden om ons even tevreden te stellen. Maar uiteindelijk moet het Rijk wel over de brug komen.'

Een van uw belangrijke drijfveren is vertrouwen terugwinnen. Hoe doet u dat?

'Dat gaat mondjesmaat en kun je niet in je eentje. Je kunt dat alleen maar bewijzen door de goede dingen te doen op het juiste moment. Agrariërs zijn moeilijk te overtuigen van goede bedoelingen, ze geloven het gewoon niet. Het zit zo in het systeem van mensen dat ze denken 'jullie zijn toch weer van alles van plan'. In verleden hebben deze mensen te vaak meegemaakt dat de overheid iets beloofde en het dan toch anders was.'

Heeft u het gevoel dat u als gedeputeerde iets in beweging krijgt?

'Ja, op bepaalde gebieden zijn we verder dan vorig jaar. Dat heeft ook met vertrouwen te maken. Als je laat zien dat je zelf vooruit wilt, betekent dat je je omgeving ook vooruit kunt krijgen. Ook in samenwerking met andere provincies zetten we stappen. Maar er is nog veel te doen, ik ben verre van voldaan.'

Voelt u voldoende steun uit Den Haag?

'In woorden wel, maar nog niet in daden. Den Haag wijst te vaak naar Brussel. Ondertussen wijzen wij als provincies naar Den Haag. Als iedereen naar elkaar blijft wijzen, gaat het niet goed.

'Ik proef de laatste tijd wel een meer realistische kijk op zaken, zeker ook in Brussel. Dat kan zijn omdat we vlak voor de Europese verkiezingen zitten, maar voor de landbouw is dit wel het moment om zich te laten horen.

'Het mag niet zo zijn dat verduurzaming voor boeren per definitie een negatief saldo oplevert. Als de maatschappij wat van de landbouw verlangt, moet daar wat tegenover staan. Anders is het einde verhaal.'

BBB krijgt soms het verwijt niet te willen meebewegen.

'Ik weet dat er van alles wordt geroepen, maar ik ben vrij onverstoorbaar. Op een gegeven moment ziet men wel dat dat niet de insteek is van onze partij, dat we alles in goede samenhang willen doen. Ook wij zijn voor natuur, goede landbouw en leefbaarheid. Alles in redelijkheid, nooit ten koste van een sector. Als anderen daar een frame op leggen, dan zal dan wel.'

Naast vertrouwen is vergunningverlening uw belangrijkste speerpunt. Hoe gaat het daarmee?

'PAS-melders legaliseren is een taak van het Rijk. Wij helpen aan een oplossing door stikstofruimte vrij te spelen met het bemestingsverbod op provinciale pachtgrond. Tegelijkertijd roept die maatregel ook weerstand op. Maar het vertrouwen in een landelijke oplossing is klein. Mijn grootste zorg is of we voldoende boeren overhouden. Het is echt zorgelijk als je ziet hoeveel er nu stoppen. Daarom is het cruciaal dat overheden duidelijkheid gaan verschaffen.'

Wat verwacht u van de sector zelf?

'Dat ze op constructieve wijze meedenken richting de wat langere termijn: wat is er nodig in 2040? Over die betrokkenheid hebben we in provincie Overijssel overigens niks te klagen.'

Hoe ziet die landbouw er in 2040 uit?

'Met een goed verdienmodel voor boeren, met aandacht voor water-, lucht- en bodemkwaliteit en meer biodiversiteit. En dat de samenleving ons ook ziet als sector die zich daar volop voor inspant.'

U zegt 'ons'.

'Toen ik het zei, dacht ik al: zit ik hier nu als gedeputeerde of als boer? Mijn koeien zijn weliswaar weg, maar ik zie mezelf nog steeds als boer.'

Wanneer bent u tevreden?

'Als we in het vaarwater komen waarin ondernemers het gevoel hebben vooruit te kunnen, de toekomst met vertrouwen tegemoet zien én we de doelen halen op natuurgebied. Dat we in 2027, aan het einde van deze coalitieperiode kunnen zeggen: 'die PAS-melders, dat was zó 2024. En dat vertrouwen? Ja, dat was toen tanende maar nu aan de beterende hand.' Daar doe ik het voor.'