Ziekten en plagen bestrijden via stikstofgift

In samenwerking met Vertify en Stichting Control Flowers and Food is de WUR twee jaar geleden een onderzoek gestart naar de effecten van het verlagen van de stikstofgift op de plantweerbaarheid.

'We willen bekijken of we de natuurlijke hormonen van het afweersysteem kunnen inschakelen bij een lagere stikstofgift zonder dat dit ten koste gaat van productie of kwaliteit', vult senior onderzoeker Kirsten Leiss aan, die zich binnen het onderzoek focust op het effect op ziekten.

Vier gewassen

Begin dit jaar is het eerste traject afgerond. Daarin zijn vier gewassen onderzocht: gerbera, paprika, komkommer en chrysant. 'We kunnen op basis van de eerste twee jaar concluderen dat het bij alle vier de gewassen mogelijk is het stikstofniveau te verlagen zonder dat dit gevolgen heeft voor kwaliteit of productie', zegt Voogt.

Er is wel een duidelijk verschil in de stap van verlaging. Zo kon het stikstofniveau bij gerbera tot 70 procent worden verlaagd. Bij komkommer was een teruggang van meer dan 30 procent al problematisch.

Speelruimte verschilt

'De speelruimte is dus behoorlijk verschillend. Al moet ik toegeven dat komkommer bekendstaat als lichtefficiënt gewas. Het kan zijn dat daarom zoveel stikstof nodig is. Dit neemt later in het teeltproces af. Ik heb aanwijzingen dat in een generatieve fase meer ruimte is voor stikstofverlaging, maar dat is niet onderzocht', licht de projectleider toe.

Voogt meldt verder dat bij drie gewassen, alleen niet bij chrysant, de bladeren een lichtere bladkleur vertoonden naarmate de stikstofconcentratie afnam. Bij gerbera had de lichtere kleur geen gevolgen voor de productie. 'We concluderen dat bladkleur niet altijd een goede indicator is voor opbrengst.'

Reductie van meeldauw

Het verlagen van de stikstofgift heeft zowel bij gerbera als komkommer en paprika een duidelijke reductie van meeldauw tot gevolg. 'Daartegenover staat wel dat het risico op botrytis toeneemt. Soms is die toename significant, soms ook niet', licht Leiss toe. 'Maar een teler moet hier rekening mee houden.'

Verder blijkt dat bij gerbera's het hormonale afweersysteem alleen wordt geactiveerd bij een hoge stikstofgift, terwijl dit bij komkommer zowel bij een hoog als laag stikstofniveau lukt. 'Dit heeft ons verrast', stelt Leiss. De reden is onbekend.

Hogere siliciumgift

Naast het verlagen van het stikstofniveau zijn de effecten van een hogere siliciumgift onderzocht. 'Uit onze literatuurstudie bleek dat ook dit effect kan hebben op de weerbaarheid', meldt de senior onderzoeker. 'Bij komkommer zagen we dat bij een hoger siliciumgehalte de dikte van de celwandcomponenten toenam. Onze hypothese is dat dit meeldauw terugdringt, omdat de ziekte hierdoor minder goed kan binnendringen.'

In het onderzoek is ook gekeken naar de effecten op plagen als trips, bladluis, wittevlieg en Turkse mot. 'Bij chrysant zagen we vooral in katoenluis al vrij snel een effect', zegt Marjolein Kruidhof, onderzoeker entomologie bij de WUR.

Minder luizen

'Met een lichte reductie in stikstof, die geen consequenties had voor de opbrengst, was het aantal luizen per plant direct 40 procent lager. Een forsere reductie leidde zelfs tot 77 procent minder luis, maar op dat niveau daalde ook de opbrengst', licht Kruidhof toe.

Ook bij komkommer werd een reductie van katoenluis gezien. 'Alleen trad dit effect pas op bij een stevigere stikstofverlaging, waardoor er ook gevolgen voor de opbrengst waren', meldt de onderzoeker.

Al met al is Kruidhof wel blij met de resultaten. 'Bladluizen zijn lastig te bestrijden, omdat ze zich zo snel vermeerderen. Als we die vermeerderingssnelheid kunnen remmen met een lagere stikstofgift, geven we bestrijders meer kans de populatie onder controle te houden.'

Lager rupsgewicht in gerbera

Een andere uitdaging voor de sector is Turkse mot. 'Met spuiten lukt het niet de plaag volledig uit te roeien', legt de onderzoeker entomologie uit. 'Het verlagen van de stikstofgift had bij gerbera tot gevolg dat het rupsgewicht fors daalde, tot wel vier keer minder.' Ze zegt wel dat dit effect niet werd gezien in chrysant.

Volgens de onderzoekers laten de eerste twee jaar aan onderzoek zien dat stikstofverlaging mogelijkheden biedt, maar dat niet moet worden verwacht dat de plantweerbaarheid in één klap toeneemt.

'Plantweerbaarheid zal altijd een combinatie zijn van factoren. Het is een opeenstapeling van kleinere stappen', stelt Voogt. 'Als teler moet je bestrijdingsvormen combineren. Stikstofverlaging is een onderdeel van het pestmanagementsysteem.'