'Visie op stikstofaanpak: zorg voor betrouwbaar bestuur'

Vanuit een bestuurlijk en juridisch standpunt kijk ik naar de gebeurtenissen rond de stikstofcrisis. Het valt me daarbij op dat 'de boer' altijd en steeds weer opnieuw de rekening krijgt en moet betalen.

De boer is het eindstation in een lange keten van belanghebbenden. Het is niet zo dat alle problematiek wordt opgelost als je de boer tot veranderingen verplicht. Ook als je het beperkt houdt tot de agrarische sector en Schiphol, de scheepvaart en de industrie buiten beschouwing laat, is de boer nog steeds niet de toverknop waar je naar hartenlust aan kunt draaien. Ik zou Remkes daarom zeven overwegingen willen meegeven.

1. Zorg voor betrouwbaar bestuur. Eerst moet de politiek een paar ingrijpende besluiten nemen. Toen de Natura 2000-gebieden zijn aangewezen, is de belofte gedaan dat de boeren in aangrenzende gebieden geen last zouden hebben van de nieuwe maatregelen. Het is onbehoorlijk bestuur als nu blijkt dat er een kilometergrens wordt gehanteerd. Het minste wat de politiek moet doen, is die maatregel terugdringen.

2. Zet een groep chemici bij elkaar en vraag ze met ammoniak verbindingen te maken die minder schadelijk zijn voor ons milieu. De uit te rijden mest met water verdunnen schijnt al te helpen.

3. Laat de grote agrobedrijven een hulpprogramma opzetten voor de meest getroffen boeren. Spreek met de grote spelers af dat boeren van hen ondersteuning krijgen bij omscholing of emigratie als ze onder de grens van een aanvaardbaar inkomen zakken. Spreek af dat er kwaliteitssubsidies komen op producten die ze wel kunnen leveren en bij nieuwe combinaties van toerisme en authentieke boerenbedrijven.

4. Zorg dat de agro-industrie zich garant stelt voor het ontwikkelen van apparatuur, technieken, methodes enzovoort, om simpelweg stikstof en ammoniak uit de lucht te krijgen. Een agrarisch bedrijf uit Maassluis beschikt al over apparatuur.

5. Ga met de banken om tafel zitten, ook al willen ze niet. En dan natuurlijk met name de banken die in de agrowereld veel geld hebben zitten. Spreek af dat zij de boeren met de zwaarste lasten de aller-, allerlaagste rente verlenen op de lopende leningen, het liefst met terugwerkende kracht tot een nader af te spreken datum. Eventueel 'te veel' betaalde rente krijgen ze dan terug. Dat biedt ze financiële ruimte om ingrijpende maatregelen te nemen. Ze kunnen dan inkrimpen zonder dat hun bestaansmogelijkheden in gevaar komen. Ze kunnen delen van het bedrijf verkopen, zodat ze met hetgeen resteert in bedrijf kunnen blijven.

6. Nodig de Vereniging van Nederlandse Gemeenten uit en spreek met ze af dat alle gronden die een boer moet afstoten de bestemming 'wonen' krijgt. Of beter nog: laat de gemeenten die gronden opkopen tegen woonbestemmingsprijzen en laat de boer voor een periode delen in de winst die ermee wordt gemaakt.

7. Vergeet het restant van de hypotheek niet. Alles wat de boer doet, is ook voor zijn pensioen. Als hij eerder moet stoppen, kan hij ook niet meer aflossen op de hypotheek. Dat moet worden gecompenseerd.

En tot slot: als Remkes met al deze partijen overeenkomsten heeft gesloten, nodigt hij pas de boeren uit. Voor een feestje!