Voedselcoöperatie verbindt boer en burger

Voedselcoöperaties ontstaan op verschillende plaatsen in Oost-Nederland. Mensen doen er om uiteenlopende redenen aan mee. Qua marktaandeel stellen de voedselcoöperaties nog niet veel voor, maar ze dragen wel bij aan een groeiende belangstelling voor voedsel uit de buurt en korte ketens.

Voedselco%C3%B6peratie+verbindt+boer+en+burger
© Ruben Meijerink

'De kracht van voedselcoöperaties is dat ze ontstaan vanuit de behoeften van burgers, dus vanuit de vraagzijde, en niet vanuit de aanbieders van voedsel', zegt Mireille Groot Koerkamp. Ze is een van de initiatiefnemers van een voedselcoöperatie die ruim een jaar geleden in het Overijsselse Broekland uit de startblokken kwam.

Een voedselcoöperatie is een afspraak met een groepje mensen om samen bij een of meer lokale boeren producten in te kopen. In Oost-Nederland ontstaan de laatste jaren in steeds meer plaatsen voedselcoöperaties.

Niet nieuw

Voedselcoöperaties zijn niet nieuw. Eind vorige eeuw waren er al initiatieven om gezamenlijk voedsel te kopen rechtstreeks bij de boer. Pas sinds enkele jaren is er veel aandacht voor het fenomeen en lijken voedselcoöperaties als paddenstoelen uit de grond te komen.

Een voedselcoöperatie heeft als uitgangspunt om de boer een eerlijke prijs te betalen voor de producten die hij levert

Estella Franssen, projectmanager Stichting De Ulebelt in Deventer

'Eigenlijk is het samen inkopen van voedsel bij boeren in de buurt zo simpel als wat. Vreemd dat we er niet eerder opgekomen zijn', zegt Groot Koerkamp.

Uit de buurt

'Vers, echt en eerlijk eten! Van een boer uit de buurt! Wie wil dat nou niet? Groente, fruit, aardappels, zuivel, vlees, maar ook eieren, brood of bier.' Met deze wervende zinnen probeert Stichting De Ulebelt consumenten te interesseren voor deelname aan een voedselcoöperatie. Omdat veel mensen het niet overzien hoe ze met zoiets moeten starten, helpt de Ulebelt hen op weg. Zo ook de groep in Broekland.

Voedselcoöperaties hebben volgens projectleider Estella Franssen een aanzwengelende werking.
Voedselcoöperaties hebben volgens projectleider Estella Franssen een aanzwengelende werking. © Ruben Meijerink

Projectmanager Estella Franssen van Stichting De Ulebelt in Deventer heeft ideële motieven. Franssen houdt samen met Natuur en Milieu Overijssel, met financiële steun van provincie Overijssel, op diverse plekken in de provincie informatiebijeenkomsten voor geïnteresseerde burgers over het opzetten van een voedselcoöperatie.

Eerlijker systeem

'Een voedselcoöperatie is een stap naar een eerlijker systeem om voedsel te produceren en bij de consument te krijgen', stelt de projectmanager. 'Een voedselcoöperatie heeft als uitgangspunt om de boer een eerlijke prijs te betalen voor de producten die hij levert. Dat is heel anders dan het gangbare systeem. Daarbij zijn er veel partijen die verdienen aan voedsel, maar trekt de boer vaak aan het kortste eind.'

Franssen ervaart dat er bij burgers verschillende motieven een rol spelen om mee te doen aan een voedselcoöperatie. 'Er is een groep mensen die erg met zichzelf bezig zijn. Ze vinden het interessant om voedsel te kopen bij de boer in de buurt, omdat ze met mooie producten status verwerven', vertelt ze.

'Er zijn ook traditionele burgers die een voedselcoöperatie zien als een goed middel om lokaal voedsel te kopen en de lokale economie te steunen. Weer anderen zien vooral de gezondheidsaspecten van lokaal geproduceerd voedsel. En er zijn ook mensen die vooral gaan voor de smaak en duurzaamheid van voedsel van de boer in de buurt.'

Aanzwengelende werking

Dat voedselcoöperaties ondanks hun groeiende populariteit qua marktaandeel nog maar weinig voorstellen, deert de projectmanager niet. 'Voedselcoöperaties hebben een aanzwengelende werking. Ze zorgen ervoor dat de belangstelling voor lokaal en duurzaam geproduceerd voedsel groeit en dat de directe verbinding tussen boeren en burgers toeneemt', zegt ze.

'Ook andere manieren om voedsel via een korte keten bij de consument te brengen, krijgen meer aandacht. Ik weet bijvoorbeeld van een biologische melkveehouder in Lettele. Hij verwerkt zijn melk tot consumptiemelk, yoghurt en karnemelk en verkoopt die producten met veel succes in de lokale supermarkt', vertelt Franssen.

Meer betalen

'Daarmee haalt hij het cliché onderuit dat mensen alleen voor de laagste prijs gaan. De dorpsbewoners kiezen bewust voor zuivel van de plaatselijke biologische boer. Dat ze daarvoor iets meer betalen, vinden ze oké.'

Varkenshouder Tijs Holtkuile uit Wijhe levert bij voedselcoöperatie Autark in Broekland het varkensvlees. De oprichting van de voedselcoöperatie was voor Holtkuile aanleiding om te beginnen met de verkoop van vlees.

Nevenactiviteit

'Er was vraag naar varkensvlees uit de buurt en daar zijn we op ingesprongen. Het is voor ons een nevenactiviteit die zorgt voor meer contact met de mensen om ons heen. In combinatie met de vleesverkoop vertellen we het verhaal over ons bedrijf', vertelt Holtkuile.

Behalve aan de voedselcoöperatie levert de varkenshouder ook vlees aan andere afnemers zoals consumenten, winkels en horecabedrijven.

Sociale kant

Samenwerken in een voedselcoöperatie is meer dan samen voedingsmiddelen inkopen. 'Er zit ook een sociale kant aan die je niet moet uitvlakken', zegt Groot Koerkamp van voedselcoöperatie Autark.

'Ik merk zelf dat je door de voedselcoöperatie een heel ander contact krijgt met dorpsbewoners die je misschien al jaren kende. Dat loopt uiteen van leuke en diepgaande gesprekken tot het uitwisselen van recepten.'

Band verstevigen

'Een voedselcoöperatie helpt om de band tussen boer en burger te verstevigen. Doordat burgers via een voedselcoöperatie rechtstreeks bij de boer inkopen, is er veel contact. Dit draagt bij aan het bewustzijn over verantwoorde voedselproductie bij zowel burger als boer', zegt Groot Koerkamp.

Het initiatief voor de voedselcoöperatie in Broekland ontstond nadat biologisch melkveehouder Erik Valk een verhaal had gehouden over zijn bedrijf.

Herenboerenconcept

'We hebben toen met een groepje enthousiastelingen bij Valk op de boerderij gebrainstormd over mogelijkheden om voedsel rechtstreeks bij boeren uit de buurt te betrekken. Eerst was er een idee om als groep consumenten samen een boer in dienst te nemen volgens het Herenboerenconcept, maar dat idee ging snel van tafel. Er zijn hier rond Broekland boeren genoeg. Dus waarom een nieuwe boerderij starten?'

Voedselcoöperatie Autark probeert voedsel zo dicht mogelijk uit de omgeving van Broekland te betrekken. Het liefst van boeren met een biologische bedrijfsvoering. Zijn die er niet, dan zo duurzaam mogelijk.'

Zes boeren

Momenteel kopen de deelnemers aan Autark in bij zes boeren nabij Broekland. Het gaat om rundvlees, varkensvlees, groente, fruit en eieren. Binnen een jaar tijd is het aantal deelnemers aan voedselcoöperatie Autark gegroeid tot 25 gezinnen. Ze bestellen wekelijks. Dat gaat via een functionele website waar bestellingen tot zaterdagochtend 4 uur geplaatst kunnen worden.

Iedere zaterdag maakt een andere deelnemer een rondje langs de vijf boeren om de bestelde producten op te halen en naar een centrale afhaalplek te brengen.

Bekijk meer over:

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Vrijdag
    14° / 7°
    70 %
  • Zaterdag
    15° / 7°
    70 %
  • Zondag
    15° / 5°
    20 %
Meer weer