Krul in staart niet synoniem aan welzijn

En ze wappert andermaal met een krant, dit keer de Trouw. Daarin op 16 november het verhaal van Henk Schellekens uit Dreumel, die varkens houdt met intacte staarten.

De discussie over het al dan niet couperen van staarten is actueler dan ooit. Kluivers is de laatste in de rij experts die spreken tijdens de conferentie op VIC Sterksel.

Complex probleem

Als een rode draad door de lezingen loopt de complexiteit van het houden van varkens met ongecoupeerde staarten. Staartbijten komt op alle varkensbedrijven voor, ook op die in Zweden en Finland, waar staarten al een paar jaren niet meer worden gecoupeerd.

Staartbijten voorkomen vraagt meer dan alleen efficiënte hokverrijking, schoon drinkwater, gezonde stallucht en goede kwaliteit veevoer. Dat wordt wel duidelijk uit de onderzoeken die genoemd worden.

Driehartensysteem

Van de landen die meedoen aan de conferentie is in België en Frankrijk de maatschappelijke druk op stoppen met couperen het kleinst. Terwijl in Denemarken de overheid voor de zomer een driehartensysteem introduceerde waarin ongecoupeerde staarten de standaard zijn. Vanaf zomer van 2017 moet al het verse varkensvlees in Denemarken onder het hartenstelsel vallen.

Voor intacte staarten ontvangen de Denen een vergoeding van Danish Crown. Is de staart beschadigd, dan vervalt die plus voor het extra werk dat het houden van varkens met intacte staarten met zich meebrengt. In Duitsland zijn ook al verschillende concepten met varkens met intacte staarten. De variatie in de vergoeding is groot. Het animo om mee te doen ook.

Eenzijdig

Dat komt met name omdat de risico's van langere staarten nu nog te eenzijdig bij de varkenshouder liggen, concluderen de onderzoekers. Een meer marktgedreven aanpak, waarbij de burger die intacte staarten wil meebetaalt aan de extra risico's voor de ondernemer, geeft een grotere kans van slagen.

Unaniem zijn de onderzoekers over de motivatie van de varkenshouder als belangrijke succesfactor. De Denen - experts als het gaat om staartbijten - leggen de vraag op tafel wat erger is: intacte staarten met een zekere mate van dierenleed door staartbeschadigingen, of couperen en verder leed voorkomen.

Staartbijten

Tussen 2011 en 2016 liepen in Duitsland 51 projecten rond staartbijten. Duitse onderzoekers concluderen, net als de Nederlanders, dat er veel te winnen valt wanneer varkenshouders meer en anders naar hun dieren leren kijken. Daarin ligt de basis van varkens houden met langere staarten.

Het onderzoek dat in Denemarken start naar vroege signalering van staartbijten sluit daarop aan. Bijten aan ongecoupeerde staarten begint al in de kraamstal en speelt vooral bij biggen. In geval van gecoupeerde staarten speelt bijten vooral in de vleesvarkensfase.

SchwIP-methode

Om Duitse varkenshouders die niet couperen een handvat te bieden ontwikkelden onderzoekers de SchwIP-methode: een bedrijfsspecifieke risicoanalyse voor staartbijten. Daaraan kunnen managementmaatregelen gekoppeld worden om het risico gericht te verkleinen.

Het is een vrijwillig programma. De kracht ervan ligt in de uniforme en integrale aanpak. Voerleverancier en dierenarts zijn er nauw bij betrokken en leveren input op de risico's waar de ondernemer aan wil werken. Voor die aanpak is internationaal veel belangstelling.

Inbreng

In Nederland is na de Verklaring van Dalfsen in 2013 ook heel bewust de praktijk opgezocht. Het fundamentele onderzoek ging door, maar via een netwerk hadden ook varkenshouders hun inbreng.

Die aanpak krijgt de komende jaren een vervolg, waarbij ook dierenartsen, adviseurs en onderzoekers in een netwerk komen. Contact tussen die netwerken moet er dan voor zorgen dat kennis doorstroomt en staarten verantwoord langer kunnen worden gelaten.