Innovatieve slateelt wint jury- en publieksprijs

Vitro Plus uit Burgh Haamstede won de prijs op 8 oktober met een teeltmethode die ze met dochteronderneming ViVi ontwikkelde. Daarbij groeit sla in de verpakking, van zaadje tot krop. Het groeiproces verloopt zonder bestrijdingsmiddelen en met slechts 0,8 liter water in plaats van de normale 4 liter. De sla kun je direct uit de verpakking eten.

'Ik ben erachter gekomen dat ik een soort Willy Wortel ben', zegt John Bijl, algemeen directeur van Vitro Plus. 'Mijn vader was kweker en wilde altijd beter uitgangsmateriaal. Na de laboratoriumschool ben ik daaraan gaan onderzoeken. In een traject van zo'n tien jaar ontwikkelde ik een methode voor de productie van planten uit weefselkweek. Zo is in 1990 Vitro Plus ontstaan.'

Bijls klanten waardeerden het dat hij rechtstreeks weefsel kon leveren om planten uit op te kweken. 'Wanneer je dat wilt uitbouwen, zijn er twee manieren om te overleven. Je kunt óf uitwijken naar lagelonenlanden óf automatiseren. Ik heb voor dat laatste gekozen, omdat je daarmee een sterker, uniformer en betrouwbaarder product kunt leveren. Met twee mensen doen we nu waar op andere plaatsen in de wereld tachtig nodig zijn. Inmiddels leveren wij 80 procent van de varens op de wereldmarkt.'

Ademende folies

Vitro Plus is blijven innoveren. 'We werken met led en ontwikkelden ademende folies. Daarbij heeft een universiteit in Japan mij op het spoor gezet van het injecteren van kooldioxide', zegt de ondernemer. 'En we zijn gaan experimenteren met het steriel zaaien van sporen van varens onder led-lampen.'

Toen ze dat eenmaal onder de knie hadden, concludeerde Bijl dat dat ook moest kunnen met andere planten. 'In Visser Hortisystems in 's-Gravendeel vond ik een partner waarmee we de hardware hebben kunnen ontwikkelen. Zo is ViVi Green Innovators tot stand gekomen.'

Bij het opkweken van zaadgewassen als paprika, tomaat en sla ontstond de gedachte om planten samen met het voedsel dat ze nodig hebben te verpakken en zo op te kweken. 'Een waanzinnig idee, maar we waren overtuigd dat het moest kunnen. Zo hebben we sla ontwikkeld die onder rood en blauw led-licht groeit tot een volledig eindproduct. Het is verbazingwekkend hoe een plant groeit op steriele vloeistof en ook nog voortreffelijk smaakt', legt Bijl uit.

'Wij waren enthousiast, maar vroegen ons af of anderen het ook een leuk product zouden vinden. Restaurants waar we de sla hebben uitgedeeld, vonden het geweldig. Ze hoefden de sla niet te wassen en hun gasten vonden hem erg lekker.'

Jury- en publieksprijs

Het nieuwe product kwam terecht bij de Zilte Academie Zeeland, onderwijs- en expertisecentrum voor het koken met Zeeuwse producten. 'Voorzitter Marianne Ketting heeft ons voorgedragen voor de Zeeuwse Pioniersprijs. We waren al verbaasd dat we de juryprijs wonnen. Maar door de publieksprijs wisten we dat het publiek ons product mooi en lekker vindt.'

Volgens Bijl is de timing om het product op de markt te brengen perfect, gezien de aandacht voor duurzaamheid en lokaal geproduceerd voedsel. 'Omdat de planten in een steriele atmosfeer groeien, is de voedselveiligheid gegarandeerd. Ik kan me voorstellen dat niet iedereen staat te trappelen om ons idee over te nemen. Het is nogal disruptief, want iedereen kan nu sla kweken zonder teeltkennis.'

Voor zowel varens als sla begint het proces met afzonderlijke kunststof kasjes waarin 126 plantjes groeien uit weefselkweek, zestien lagen hoog. In de kasjes zit ultraschoon, gesteriliseerd water, met alleen de mineralen erin die de planten nodig hebben. Met ademende folie kunnen de plantjes voldoende kooldioxide opnemen.

'Door alleen rood en blauw licht te gebruiken zijn we goedkoper uit dan met het hele lichtspectrum', legt Bijl uit. 'Omdat de planten met onze huidige verlichting niet gelijkmatig groeien, zijn we nu proeven aan het doen met een lichtplaat die geen warmte afgeeft. Daardoor kunnen we de capaciteit ook nog eens verhogen, omdat we de kweeklagen dichter onder elkaar kunnen plaatsen. We kunnen nu jaarlijks 50 miljoen planten op een oppervlak van 1.000 vierkante meter produceren. Straks kunnen we dat aantal verdubbelen.'

Voedseltekorten

In het persbericht over de prijs voor Vitro Plus staat dat de kweekmethode de hightech oplossing is voor voedseltekorten in de wereld. 'Het is een feit dat je onze sla energieneutraal overal ter wereld kanlaten groeien. We willen onze proeffabriek opschalen en zoeken een kapitaalkrachtige partner die ook kan zorgen voor een goede marketing. We hopen zo iedereen te kunnen overtuigen van ons mooie product.'