‘Voerfirma maakt rantsoen vaak te complex’

‘Jazeker’, zegt Verhoeven. Hij ontwikkelde de Rantsoenwijzer waarmee boeren hun voer en de mest beoordelen en vervolgens zelf het rantsoen samenstellen. Volgens hem moeten melkveehouders het ook zonder voerspecialist afkunnen.
Het is niet nodig om te diep in te gaan op de complexe materie van de rantsoensamenstelling, stelt de eigenaar van het adviesbureau. Veehouders kunnen daardoor het overzicht verliezen en worden vervolgens afhankelijk van commerciële bedrijven met als gevolg dat ze hun basiskennis rondom het voeren van koeien kwijtraken.
‘Dat is funest, want koeien voeren is de kerntaak van de veehouder. De aandacht zou moeten gaan naar een optimale bodem, goed ruwvoer winnen en een hogere voerbenutting. Daarmee kun je geld verdienen.’
Al die computergestuurde rantsoenberekeningen van voerbedrijven worden heilig verklaard, zegt Verhoeven. ‘Melkveehouders laten zich er vaak mee inpalmen, terwijl de kuil ligt te verbroeien.’
Het euvel is dat die wirwar aan cijfers volgens Verhoeven veelal voorbijgaan aan de boerenpraktijk. Want neemt die voerleverancier eigenlijk wel een kijkje op de voerplaat? Heeft hij het ruwvoer ook echt in zijn handen gehad en eraan geroken? En heeft hij nog eventjes met zijn vingers in de mest gekneed of blijft het bij een flitsende berekening op de laptop?

Onbehandeld gras

‘Hoewel er zeker goede voerspecialisten rondlopen, kijken de meesten toch te weinig naar het voer dat werkelijk voor de koe ligt.’
Gras dat gekneusd, gehakseld en in de voermengwagen nog eens met messen is fijngesneden, kan exact hetzelfde VEM- en eiwitgehalte hebben als onbehandeld gras dat meteen na schudden in een ronde baal is geperst. ‘Maar de koe doet er toch wezenlijk iets anders mee.’
De kuiluitslag is volgens Verhoeven heel nuttig, maar het is geen heilig huisje. In de periode na het analysemoment zal de gras- of maïskuil nog flink conserveren. Hierdoor kan de echte voederwaarde anders zijn dan de chemische analyse. Een graskuil kan bijvoorbeeld natter worden.
Daarnaast is de kans groot dat de bestendigheid van snijmaïs afneemt naarmate de kuil langer ligt. Door vocht en zuren verweken de korrels en worden ze beter opneembaar in de pens. Een koe zal een snijmaïsproduct van een half jaar oud dus beter verteren dan maïs van enkele maanden oud.

Goede vertering

Voor boeren die het voeren van koeien weer zelf in de vingers willen krijgen, ontwikkelde Boerenverstand een stappenplan. De maximale benutting van ruwvoer belangrijker dan de maximale melkgift per koe, vertelt Verhoeven. ‘Het draait om gezonde koeien en een goede vertering. Daarmee is geld te verdienen. Boeren met een hoge voerefficiëntie van eigen land draaien economisch het best. Het zijn de onopvallende melkveehouders met lage voerkosten en gemiddelde melkgiften.’
Volgens de adviseur dient een rantsoen afgestemd te worden op de vertering en niet op de VEM- en DVE-behoefte. Want als een koe haar voer niet goed verteert, dan heb je ook niets aan de eiwit- en energiewaarde.
Boerenverstand wil veehouders bewustmaken van hun eigen voer. Wat is bijvoorbeeld de blad-stengelverhouding van het kuilgras? Naarmate het aandeel stengel toeneemt, daalt de verteringscoëfficiënt (VCOS) van de organische stof en neemt de voederwaarde af.
Hoe veerkrachtig is het kuilgras eigenlijk? Als de veehouder het gras in zijn handen neemt en het veert direct terug, dan zorgt het voor voldoende draagkracht in de pens. Het geeft een betere structuurlaag, waardoor het voer langer in de pens blijft. De hoeveelheid pensbacteriën stijgt en het rantsoen zal beter verteren.
Bij maïs is het belangrijk de bestendigheid van de korrels te bepalen. Zijn alle korrels kapot en is de korrel gemakkelijk fijn te knijpen tot pasta, dan is het product goed verteerbaar. Verhoeven: ‘Alles draait om de pens. Een boer zou moeten denken: ‘Ik heb tweehonderd pensen in de stal en die dienen allemaal efficiënt te werken.’