Champignonteler bewaart bewust

Jorg Tönjes
Stello denkt dat champignontelers vanwege de kwetsbaarheid van het product voorop lopen in de zorg in de bewaring. ‘Andere sectoren zijn groter en mogelijk interessanter voor leveranciers van koelingen. Maar champignons kun je maar kort bewaren. Liefst consumeer je ze binnen een week. Het zou mooi zijn om die tijd wat te kunnen oprekken.’
Dat oprekken is des te belangrijker om de verhandeltijd te verlengen. Die verhandeltijd is op te rekken met vijf tot zeven dagen door een speciaal ontwikkelde techniek, met nauwelijks verlies van gewicht en kwaliteit, volgens projectmanager Henk Tebben van Cofely Refrigeration. Hij is ongeveer ‘afgestudeerd is in de paddenstoelenteelt’. Daarmee kan hij bijdragen aan oplossingen op maat.
Bij Cofely in Panningen bouwen de technici altijd installaties op maat. ‘Er is nooit een kopie bij’, zegt Tebben. ‘Als we samen met de teler een installatie ontwerpen, is een besparing van 30 procent mogelijk.’
Die meest ideale installatie is op de situatie van de teler aangepast. Cofely gebruikt technieken die ook in airco’s gebruikt worden. Nieuwe natuurlijke koudemiddelen met directe verdamping maken het temperatuurverschil waarmee gewerkt wordt veel kleiner dan oude installaties met water. Een ander voordeel is dat de capaciteit van de installatie niet terugloopt, maar eerder wat toeneemt als het buiten warmer is.
Een belangrijk deel van de besparing bij koudemiddel pompsystemen zit in de mogelijkheid te koelen met buitenlucht. ‘Conventionele koudwaterinstallaties kunnen pas met vrije koeling werken vanaf min 4 graden Celcius, met een maximale koelcapaciteit van 30 procent. Bij ons systeem kan dat al bij 8 graden met 100 procent koelcapaciteit.’
De natuurlijke koudemiddelen zijn met de juiste maatregelen veilig. De teler hoeft niet meer bang voor te zijn voor onveiligheid, zegt Tebben. Installaties met synthetische koudemiddelen krijgen in Nederland geen subsidie, terwijl installaties met natuurlijk koudemiddel worden gesteund door de overheid.
Mede hierdoor verwacht Tebben dat ook koelingen van andere producten, zoals aardappelen, uien, peen, fruit en bollen, steeds vaker worden uitgevoerd met natuurlijke koudemiddelen. Eigenlijk is deze ontwikkeling al zichtbaar, omdat de koelingen met synthetische koudemiddelen op termijn in het totaalplaatje van de eigenaarskosten steeds minder interessant zullen worden.
Champignonteler Stello zit al twintig jaar op dezelfde plek in Hoenzadriel. ‘We zijn in vijftien jaar flink gegroeid en hebben locaties bijgehuurd. Die worden ouder en voldoen minder aan onze eisen. Daarom willen we alle teelt samenbrengen. Het moet efficiënter en klaar voor de toekomst.’ Op de hoofdlocatie van de kwekerij verdrievoudigt dan de capaciteit.
De teler had al meer dan vier jaar uitbreidingsplannen. Hij sprak Tebben op een beurs, maar twijfelde over de keuze. Hoe meer er bekend werd over de nieuwe regelgeving rond koelvloeistoffen, hoe meer de interesse van Stello uitging naar de techniek die Tebben hem had laten zien. Eind vorig jaar zocht hij daarom contact met hem en ontwierpen ze samen de installatie.
De hele installatie valt wel 40 procent duurder uit dan met oude techniek kan. In het energieverbruik is echter veel terug te verdienen, naast het voordeel van de EIA-aftrek, een tegemoetkoming voor investeringen in energiebesparing. Alleen al de koudemiddelpomp van de installatie met direct verdampend koudemiddel is een stuk kleiner. Tebben becijfert dat een pomp 5 kilowatt lichter kan. Dat scheelt op alle jaarlijkse draaiuren 40.000 kilowattuur, een besparing van 4.000 euro.
De champignonteelt duurt vier tot zes weken. In de eerste en de derde week is veel koeling nodig. De lichtere blokken en fijnere regeling ervan zijn voordelig voor de teler. ‘In Nederland is het verschil tussen dag- en nachttemperatuur vrij groot. Met dit systeem hoef je geen concessies te doen, want het reageert sneller.’
In het ontwerp hielden Stello en Tebben rekening met het teeltschema bij de dimensionering van buizen en andere onderdelen. In de praktijk kan Stello fijn afstemmen op basis van ervaring. Een collega met ervaring wil daarbij adviseren. Stello bezocht ook buitenlandse bedrijven die met vergelijkbare techniek werken, onder meer in Zwitserland.

Meer aanpassingen

Stello werkt aan productkwaliteit, energiebesparing en optimale omstandigheden voor het personeel. Alles samen is voor afnemers steeds belangrijker. De investering in de installatie is zo groot dat vervolgstappen niet gelijk kunnen. ‘Zonnepanelen passen er goed bij, want in de zomer hebben we de meeste energie nodig. We kunnen ook wat met warmteterugwinning, maar in de winter hebben we minder restwarmte over.’
Een champignonteler heeft meer koeling dan verwarming nodig. Met restwarmte kan de teler een deel van het ontvochtigen doen. Wel is er het hele jaar door warmteterugwinning mogelijk vanuit de koelcel met CO2 als koudemiddel. Door het inkoelen en bewaren van de geoogste champignons werkt deze koeling het gehele jaar. Daardoor is er eveneens het gehele jaar warmte die aan het laagtemperatuurverwarmingssysteem kan worden afgegeven. Bij de CO2-koelinstallatie is het koelrendement bij lage omgevingstemperaturen zeer gunstig.
Stello merkt dat de klant tevreden is als de champignons mooi van kwaliteit zijn. ‘Als we goede kwaliteit leveren, verkopen we meer in de weken erna. Natuurlijk moet na ons de winkelier het product ook goed verzorgen.’