'Vogelgriepsituatie zorgwekkend, vroege detectie urgenter dan ooit'

Tussen 6 september en 14 novemter registreerden 26 EU-landen in totaal 1.443 uitbraken van vogelgriep bij wilde vogels. Dat is vier keer zoveel als in dezelfde periode vorig jaar en het hoogste aantal sinds 2016. Met name in waterrijke gebieden werden veel besmette watervogels gevonden. Het virus bevond zich regelmatig ook in ogenschijnlijk gezonde dieren. Volgens experts kan dat wijzen op een stille, maar omvangrijke milieubesmetting.

In 99 procent van de detecties ging het om het subtype A (H5N1). De meeste gevallen zijn gekoppeld aan een nieuwe variant van een al langer circulerende stam. Die is waarschijnlijk geïntroduceerd vanuit Oost-Europa en vervolgens snel westwaarts getrokken.

Kans op escalatie

Met de winter in aantocht en de vogeltrek nog in volle gang kan de situatie verder escaleren. EFSA doet daarom een dringend beroep op strikte bioveiligheid. Vroege detectie is urgenter dan ooit, benadrukt de autoriteit. Voor de pluimveesector noemt zij alertheid cruciaal. In het bijzonder voor Nederland, waar pluimveedichtheid en trekroutes samenkomen.

Omdat de risico's onveranderd hoog blijven, merkt EFSA met klem op dat een enkele introductie van vogelgriep op een bedrijf kan leiden tot snelle verspreiding, hoge sterfte en omvangrijke ruimingen. De autoriteit roept pluimveehouders, 'wildlife'-organisaties en overheden in Europa dringend op om aanvullende maatregelen te nemen. 'Handhaaf hoge bioveiligheid, zowel in de normale bedrijfsvoering als tijdens ruimingen.'

Op bedrijfsniveau pleit EFSA ervoor de surveillance te versterken, zodat besmettingen sneller worden gedetecteerd. Europese overheden roept ze op tot een ophokplicht in gebieden waar besmette wilde vogels zijn aangetroffen. Ander punt dat de autoriteit graag zou zien, is monitoring van wilde vogels op drasland en belangrijke pleisterplaatsen binnen en buiten Europa.

Om overbevolking en overdracht te beperken, is het dringende advies wilde vogels niet kunstmatig te voeden. En dode wilde vogels zoveel mogelijk op te ruimen om besmettting van het leefmilieu en het risico voor de aanwezige dieren te verkleinen. 'En minimaliseer verstoring van wilde vogelpopulaties door jacht, recreatie en dronegebruik', benadrukt EFSA.

Om monitoring door professionals te ondersteunen, lanceerde EFSA de Vogelgriepradar, waarmee de kans op introductie en verspreiding van HPAI in wilde vogelpopulaties in kaart kan worden gebracht. Daarnaast introduceerden EFSA en de Europese Commissie in september de #NoBirdFlu-communicatietoolkit. Deze set met posters, infographics, stickers en socialmediaberichten – beschikbaar in alle Europese talen – helpt boeren en dierenartsen om bioveiligheidsmaatregelen praktisch en zichtbaar te implementeren.