'Het huidige beleid staat haaks op onze duurzaamheidsdoelen'

Sinds de zomer van 2021 is Adri Bom-Lemstra voorzitter van de belangenorganisatie voor Nederlandse glastuinders. Haar voorganger Sjaak van der Tak maakte kort daarvoor de overstap naar LTO Nederland. Voor de zomer is Bom-Lemstra herbenoemd voor een tweede termijn van nog eens vier jaar.

Ik wil geen sector vertegenwoordigen die niet goed zorgt voor zijn eigen personeel

Adri Bom-Lemstra, voorzitter Glastuinbouw Nederland

Dit is uw laatste termijn, wat wilt u straks als voorzitter hebben bereikt?

'Mijn wens is om het mooie verhaal over wat we als tuinbouw aan de maatschappij te bieden hebben beter voor het voetlicht te brengen. We leven in een tijd dat beelden belangrijker zijn dan feiten. Juist die feiten over vergroening en over de positieve invloed op ons eetpatroon op een rij krijgen, is een puzzel waar ik bijna dagelijks mee ben.'

Hoe kijkt u terug op de laatste kabinetsperiode?

'Toch wel teleurstellend. Toen dit kabinet aantrad, hebben we veel geïnvesteerd in de contacten met nieuwe politici. Desondanks zijn we in het afgelopen jaar op diverse vlakken geconfronteerd met beleid dat haaks staat op eerdere afspraken.'

'Een voorbeeld is de energietransitie. Daarvoor hadden we met de overheid een convenant afgesloten met een eigen heffingssysteem voor CO2-uitstoot, om in 2040 klimaatneutraal te zijn als sector.'

Wat betekent dit voor de verduurzaming van de glastuinbouw?

'De overeenkomst met de overheid hebben we in 2022 nog opnieuw afgestemd met toenmalig minister Rob Jetten van Klimaat en Groene groei. Zijn opvolgers komen echter toch weer met aanpassingen en in ons geval met nieuwe prijsprikkels, zoals de ETS2-regeling en de bijmengplicht voor groen gas.'

'Die stimulans heeft onze sector niet nodig en geeft vooral onzekerheid bij ondernemers. Dit omdat zij niet weten waarin ze moeten investeren. Bovendien gaan we op deze manier – waarbij het niet mogelijk is om te verduurzamen – onze doelen niet halen, of in elk geval niet binnen de afgesproken termijn.'

De beschikbaarheid van externe CO2 vanuit de industriesector staat onder druk. Hoe zit dat?

'Met een warmtekrachtkoppeling (wkk) kunnen telers warmte, elektriciteit en CO2 produceren. Die CO2 wordt na zuivering gebruikt als stimulans voor de plantengroei. Nu deze fossiele energiebron wordt uitgefaseerd en telers overstappen op bijvoorbeeld aardwarmte, raken ze de eigen CO2-voorziening kwijt.'

'Daardoor worden telers meer afhankelijk van CO2 van industriële bedrijven of de afvalverbrandingssector. Probleem is dat de overheid nu met een regeling komt voor de industrie om CO2 op te slaan onder de Noordzee en dat afvalverwerkers dreigen uit Nederland te vertrekken vanwege extra belastingmaatregelen.'

Wat betekent dit?

'Het doorkruist onze belangen en gaat ten koste van de circulaire gedachte. De overheid kijkt te weinig naar het groter geheel, en ook niet specifiek naar de rol van de glastuinbouw als leverancier van 10 procent van de dagdagelijkse elektriciteitsbehoefte.'

'Dat lukt allemaal dankzij wkk's op de glastuinbouwbedrijven en is ook nog zeker noodzakelijk voor de komende tien tot vijftien jaar. Ons advies is dan ook om de wkk's niet verbieden, maar ervoor te zorgen dat die op termijn kunnen draaien op groen gas.'

Ook arbeidsmigratie staat onder druk. Dat moet u zorgen baren.

'Daar zijn we inderdaad flink van geschrokken. Het is voor het eerst dat een verbod op arbeidsmigratie zo wordt uitgesproken. De beschikbaarheid van goed personeel is voor ons een serieuze zorg, maar dat geldt ook voor andere sectoren. Niet kunnen beschikken over arbeidsmigranten is in de komende decennia ondenkbaar. In Nederland hebben we te maken met een dubbele vergrijzing: veel ouderen die ook nog eens extra zorg vragen.'

'Goed werkgeverschap is een belangrijk thema. Daarom onderzoeken we of we een convenant over arbeid kunnen sluiten met de vier betrokken ministeries. Daarin moeten ook afspraken komen over huisvesting, robotisering en productiviteitsverhoging.'

Hoe kunt u goed werkgeverschap stimuleren?

'Voor de beeldvorming is het essentieel om excessen rondom arbeidsmigratie te vermijden. Ik wil geen sector vertegenwoordigen met bedrijven die niet goed zorgen voor hun personeel. In overleg met het bestuur is daarom ook besloten daar nog scherper op te zijn.'

'Onze leden doen alleen zaken met gecertificeerde uitzendbureaus, maar blijven zelf altijd verantwoordelijk voor een goede afhandeling. Verder kunnen we leden royeren als ernstige misstanden worden geconstateerd. Tot op heden is dat gelukkig nog niet gebeurd.'

Waterkwaliteit en plantgezondheid zijn andere belangrijke thema's. Hoe staat het met de gestelde doelen?

'Voor oppervlaktewater lijken de normen uit de Kaderrichtlijn Water voor 2027 haalbaar. Probleem is echter dat een klein foutje al kan zorgen voor normoverschrijding. Via uitgebreide monitoring en de inzet van watercoaches ondersteunen we ondernemers om de waterkwaliteit en ook de beschikbaarheid van goed water op orde te krijgen. Dit is overigens een uitdaging waar ook andere landen in de Europese Unie flink mee worstelen.'

'Voor plantgezondheid is de inzet op waterkwaliteit een extra stok achter de deur. Als chemische stoffen in het water worden teruggevonden, dreigen we meer gewasbeschermingsmiddelen kwijt te raken. Dat is ongewenst omdat nog niet genoeg alternatieven beschikbaar zijn. In diverse gewassen dreigen daardoor al knelpunten, blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research.'

'Glastuinbouw is leukste economische sector'

Het bestuur van Glastuinbouw Nederland heeft in mei van dit jaar bekendgemaakt Adri Bom-Lemstra (63) voor een tweede termijn van vier jaar te benoemen als voorzitter. Daarna zal de organisatie op zoek moeten naar een nieuwe voorzitter.

Bom-Lemstra volgde op 1 januari 2021 Sjaak van der Tak op als voorzitter van de brancheorganisatie. Naar eigen zeggen koos ze voor de glastuinbouw, omdat ze 'het de leukste economische sector vond'. 'Dat is in de afgelopen vier jaar alleen maar bevestigd', zei ze bij haar herbenoeming.

In het verleden is Bom-Lemstra jarenlang voor het CDA gedeputeerde geweest in Zuid-Holland. Momenteel is ze ook kamerheer en voorzitter van Greenports Nederland.