'Kies zorgvuldigheid boven angstzaaierij rondom gewasbescherming'

Het debat over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is stevig gepolariseerd. Tegenover boeren en tuinders, die deze middelen voorlopig nog nodig hebben om een acceptabele oogst te realiseren, staan ngo’s die tegen het gebruik van deze middelen zijn, zonder zich af te vragen welke gevolgen dat heeft voor de beschikbaarheid en betaalbaarheid van gezond voedsel en mooi groen.

De tegenstanders van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen baseren zich vaak op feiten die niet altijd goed worden geduid. Als belangenvereniging zoeken wij altijd het overleg met dergelijke organisaties, vanuit de overtuiging dat overleg tussen voor- en tegenstanders leidt tot meer begrip en wellicht tot een aanpak die voor iedereen acceptabel is.

Er zijn echter grenzen aan ons begrip. In de discussie over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen mengde zich recent een huisarts uit Wapserveen. Zij beweert dat er een direct verband is tussen het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en ernstige ziekten als leukemie, ALS en Parkinson.

Ook zegt zij opmerkelijk veel vroeggeboortes, aangeboren afwijkingen en gevallen van onvruchtbaarheid te signaleren in de regio. Wat opvalt is dat deze huisarts geen vast dienstverband heeft of verbonden is aan een praktijk in haar regio. Dus zij put niet uit zorgvuldig opgebouwde patiëntendossiers of langjarige patiëntrelaties.

Zeker, een huisarts mag dergelijke uitspraken doen, maar dan wel graag na gedegen wetenschappelijk onderzoek. Daar refereert zij niet aan, en dat roept vragen op. Wat ik daarnaast kwalijk vind, is dat de huisarts haar medische functie en – naar het lijkt – zieke kinderen inzet om haar persoonlijke standpunt kracht bij te zetten. Daarmee vervaagt de grens tussen professioneel medisch handelen en activisme. Dat schaadt het vertrouwen in een onafhankelijk en deskundig medisch oordeel.

Onderzoek

De officiële instantie die in Nederland verantwoordelijk is voor de volksgezondheid, het RIVM, heeft in de periode 2018-2022 een eerste onderzoek uitgevoerd naar de gezondheid van omwonenden van landbouwgrond. Daaruit kwamen geen gezondheidsproblemen naar voren die samenhingen met de bollenteelt.

Niettemin is er onrust over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Om een antwoord te hebben op de vele vragen is het RIVM in 2023 een tweede omwonendenonderzoek gestart. Als hieruit belangrijke nieuwe feiten naar voren komen, worden deze zo snel mogelijk gepubliceerd.

Natuurlijk betekent dit niet dat er geen enkel risico is, en het is in ieders belang dat er blijvend en grondig onderzoek wordt gedaan naar mogelijke gezondheidsrisico’s. Maar het trekken van stevige conclusies op basis van persoonlijke meningen, zonder wetenschappelijke basis, is riskant en kan leiden tot onnodige angst en polarisatie. Dat is nu precies wat wij niet willen.

Laten we vooral ruimte houden voor bezorgdheid en onderzoek, maar laten we ook waken voor ongenuanceerde stellingnames die niet met feiten zijn onderbouwd. Want juist in het debat over gezondheid verdienen we zorgvuldigheid en geen sensatie.