Poolse fruitteler ploetert door, ondanks grote uitdagingen

Trots geeft Gizinski een uitgebreide rondleiding op zijn bedrijf in Nacpolsk, zo'n 75 kilometer ten noordwesten van Warschau. Een groep journalisten uit de Europese Unie bezoekt de teler van appels en peren tijdens een persreis naar Polen. Niet alleen over de boomgaard, maar ook over de bewaarfaciliteiten vertelt Gizinski uitgebreid. Hij is gewend aan bezoek op zijn bedrijf; elk jaar aan het einde van het seizoen organiseert hij een open dag waar bezoekers zelf fruit kunnen plukken.

Gizinski is een geleerde boer, hij studeerde aan de landbouwuniversiteit in Warschau. Sinds 2000 bestiert hij het fruitbedrijf dat hij daarvoor samen met zijn ouders runde. Het is niet de meest gebruikelijke regio voor de teelt van appels; de meeste telers bevinden zich in de regio Grojec, ten zuiden van de hoofdstad.

Het bedrijf van Gizinski meet 33 hectare, waarvan 26 hectare bestaat uit een boomgaard met appels en peren. De rest van zijn grond bestaat uit weidegrond, een waterplas en een bos. 'Ook is er een nationaal bos. Het bos heeft een goede impact, want het zorgt voor een microklimaat. Als het vriest, dan is dat dankzij het bos nooit heel streng. Ook is het goed voor de biodiversiteit, ik voldoe daardoor aan alle normen.'

De Pool verbouwt zes appelrassen, waaronder Golden Delicious, Jonagold en het Japanse ras Mutsu, en drie perenrassen, waaronder Conference en Williams. Voor dit jaar heeft Gizinski hoop op een goede oogst. Slechter dan vorig jaar kan ook haast niet, geeft hij aan. Waar hij normaal zo'n 1.000 ton oogst, kwam hij in 2024 niet verder dan 630 ton appels en 61 ton peren. 'Dat is 30 procent minder.'

Door de warme maanden januari en februari begon het seizoen volgens Gizinski veel te vroeg. 'Vervolgens kwam er vorst en slecht weer, waarna de zomer weer heel droog was. Je merkt dat klimaatverandering uitdagingen met zich meebrengt.'

De fruitteler geeft aan dat de Europese Unie bedrijven als het zijne kan helpen om competitief te blijven. Gizinski: 'Bijvoorbeeld door niet te veel regelgeving op te leggen. Neem insecten. In het verleden mochten we vijf middelen gebruiken om die te bestrijden, nu nog maar twee. Het risico bestaat dat insecten daardoor resistent worden.'

Ook pleit Gizinski voor ruimte op het gebied van genetische modificatie. 'Onder invloed van groene politieke partijen en Greenpeace zien veel mensen het als een soort monster van Frankenstein, maar het is een goed iets. Het is wetenschap. Met genetische modificatie kunnen we goede rassen doorontwikkelen, die we vervolgens niet hoeven te spuiten. Ik denk niet dat de risico's erg groot zijn, ook in de natuur zelf worden genen gemixt.'

Marktuitdagingen

Een andere uitdaging voor de teler is de markt. Jarenlang leverde Gizinski aan de grote Franse supermarktketen Auchan, maar in 2018 werd dat contract geannuleerd. Van zijn productie belandt 90 procent nu bij groothandelaren. Voor twee derde zijn dat vaste afnemers. Nog eens 10 procent is bestemd voor directe verkoop aan omwonenden en wordt gesorteerd en verpakt op de boerderij zelf.

'Ik kan er van leven, maar je bent als teler altijd afhankelijk van het weer en de politiek', analyseert Gizinski. 'We kunnen nu niet meer exporteren naar Rusland en andere voormalig Sovjet-landen. Bovendien zie je steeds meer landen appels op de exportmarkt brengen, zoals Iran, Kazachstan en Oekraïne.'

De relatie tussen Gizinski en buurland Oekraïne is ambivalent. Enerzijds levert dat land goede en goedkope arbeidskrachten voor zijn bedrijf. 'Ik heb een Pool en een Oekraïner in vaste dienst, maar bij de oogst huur ik vijftien tot twintig Oekraïners in. Die kosten mij 5,60 euro per uur, plus onderkomen. Anderzijds is Oekraïne een bedreiging voor Poolse appeltelers.'

Gizinski geeft toe dat hij 'wel een beetje bang' is voor Oekraïne. 'Als zij appelconcentraat gaan exporteren naar de Europese Unie, dan is dat serieuze competitie voor ons.'

Uitbreiden of omschakelen

Voor hemzelf is uitbreiden of omschakelen lastig. De bouw van een tweede bewaarlocatie werd in het verleden al gestopt wegens overproductie. Om zijn fruit zelf te verwaarden, is het bedrijf te klein. 'Ik heb aan cider gedacht, maar daar zit een belasting op die het lastig maakt. Omschakelen naar biologisch is ook moeilijk. De productiekosten zijn hoog en de Poolse markt is niet zo goed ontwikkeld.'

Ondertussen probeert Gizinski het bedrijf zo goed mogelijk neer te zetten, met onder meer een geavanceerd irrigatiesysteem. Een opvolger heeft hij vooralsnog niet. 'Ik heb twee dochters, van 15 en 25 jaar. De oudste is fysiotherapeut. Wat de jongste wil, weet ze nog niet. We hebben wel vrienden met kinderen die interesse hebben. Ik wil het bedrijf zo aantrekkelijk mogelijk voor ze maken.'