Met lintzaai toe naar uniform cichoreiperceel

'Als we kunnen aantonen dat lintzaai zorgt voor een zekerder opkomst en meer uniformiteit, dan kan het voor elke teler toegevoegde waarde hebben', zegt expertise-manager Peter van den Bosch van cichoreiverwerker Sensus.

Samen met start-up Sjakie en de Bonenstaak (S&dB) onderzoekt Sensus bij vier cichoreitelers op zand- en kleigrond de kans van slagen van lintzaai. Bij elke teler wordt zowel rechtstreeks in een (afgestorven) groenbemester als in een vals zaaibed geplant. Lintzaai zou theoretisch gezien bij fijnzadigen zorgen voor meer uniformiteit, een zekerder opkomst en minder chemie.

Bij dit systeem wordt met een speciale plantmachine, die nog volop in ontwikkeling is, een zaadlint in de grond gelegd. Aan de buitenkant van dat lint zijn vooraf in de fabriek van S&dB de zaden geplakt. Volgens Marco Rijstenbil, agronoom seed embedding technology bij het bedrijf, worden de zaden bewust op één zijde van het lint gelijmd.

'Het zaad maakt dan beter contact met de vochtige grond', licht Rijstenbil toe. 'Bij mijn vorige werkgever heb ik al eens geëxperimenteerd met het plakken van zaden tussen twee papierlagen, maar dan creëer je een soort storende laag. Dat werkte niet in alle gevallen.'

Het materiaal dat voor het lint wordt gebruikt, is niet-geweven cellulose. 'Dit is biologisch afbreekbaar en onder goede omstandigheden zie je drie weken na het planten het lint niet meer terug', zegt Rijstenbil. Van den Bosch vindt het een groot voordeel dat het zaad op het lint precies op de juiste afstand en diepte kan worden gelijmd.

'Vervolgens kun je het lint ook op de goede diepte planten. Hierdoor krijgt het zaad over de hele lengte een goede aansluiting met de ondergrond en kunnen de planten gelijkmatig bovenkomen. Want is de opkomst van cichorei goed, dan is een goede oogst al voor driekwart binnen', weet de expertisemanager.

Op de foto's is te zien dat een wiel ervoor zorgt dat de zaadlinten verticaal in de grond worden gedrukt. Een snijkouter, dat net voor dit indrukwiel is gemonteerd, maakt een snede. Het lint komt in de vaste grond en het vocht kan via capillaire opstijging in het lint bij het zaad komen. Ook bij de huidige droge omstandigheden kan lintzaai dus in het voordeel werken. 'Maar bij extreme droogte zal dat niet voldoende zijn', zegt Van den Bosch.

Overigens is het volgens Rijstenbil mogelijk de linten ook onder nattere omstandigheden te planten. 'Dit is logistiek gezien een voordeel en daarnaast kunnen de zaden profiteren van het beschikbare vocht in de grond, zodat ze eventueel zonder beregening kunnen kiemen.' 

Van den Bosch voorziet dat bij lintzaai minder kans is op korstvorming: 'Als het lint goed ligt, dan zal de grond scheuren langs het lint op. In dat geval heeft het kiemplantje geen last van een korst.'

Voor telers die gerst zaaien als stuifdek, kan lintzaai eveneens een oplossing bieden. 'Dat geldt alleen als het lint rechtstreeks in een groenbemester is geplant. Doordat je dan geen grondbewerking hoeft uit te voeren, zal het minder snel gaan stuiven', denkt de expertisemanager. Onberoerde grond biedt ook een ander voordeel: hoe minder je de grond bewerkt, hoe minder last van onkruid.

Volgens Rijstenbil is het daardoor pas bij de 'tweede onkruidgolf' noodzakelijk om in te grijpen. 'Schoffelen gaat nog prima als het cultuurgewas wat groter is', stelt hij. Is het bouwplantechnisch niet mogelijk het zaadlint in een afgestorven groenbemester te planten, dan is het zaak al in het najaar een vals zaaibed klaar te leggen, zeker op zand. 'Dan hoef je in het voorjaar de bovenlaag niet te verstoren en houd je de onkruiddruk laag.'

Klap het grootst voor kleine planten

Die lage onkruiddruk is een belangrijke reden waarom de cichoreisector geïnteresseerd is in de lintzaaitechniek. Want wanneer je bij een ongelijkmatige opkomst begint met de onkruidbestrijding, is de klap voor de kleine planten het grootst. Het gevolg is meer tweewassigheid en een kleinere concurrentiekracht met onkruid.

Rijstenbil en Van den Bosch denken dat het lint mogelijk ook als drager kan dienen van bijvoorbeeld bodemherbiciden of meststoffen, waardoor deze middelen efficiënter kunnen werken en arbeid wordt bespaard. Rijstenbil: 'We werken met naakt zaad, dus het ontbreekt aan een coating. Daar zal toch iets voor in de plaats moeten komen.'

De agronoom benadrukt dat het systeem nog in ontwikkeling is en dat vooral ook niet te vroeg conclusies moeten worden getrokken. 'We zitten nog in de experimenteerfase en willen eerst ontdekken of lintzaai toekomstperspectief heeft. Eerst een paar jaar proeven doen en dan langzaam opschalen.'

Voucherregeling Boerderij van de Toekomst

Over de kosten en het rendement van het systeem kunnen Rijstenbil en Van den Bosch dan ook nog weinig zeggen. Voor de financiering van het onderzoek maakt S&dB gebruik van de voucherregeling van Boerderij van de Toekomst.

Cichoreiteler Hubert Visser in het Brabantse De Heen heeft een perceel beschikbaar gesteld voor de proef. 'Op onze kleigrond is de opkomst van cichorei de grootste uitdaging. Ik ben benieuwd of lintzaai bijdraagt aan een betere opkomst.'

Verder wil Visser weten of hij met dit systeem onkruid beter de baas kan blijven. 'We hebben nog amper herbiciden om te bestrijden. Door rechtstreeks in de groenbemester cichorei te planten, blijft de grond onberoerd en verwacht ik een lagere onkruiddruk', zegt de teler.