Bouw van wind- en zonneparken op land stagneert

De doelstelling uit het klimaatakkoord – om in 2030 minimaal 35 terawattuur stroom uit windmolens en zonnepanelen op land op te wekken – wordt weliswaar gehaald, maar de pijplijn met nieuwe plannen droogt volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op.

In Nederland werken provincies, waterschappen, gemeenten en netbeheerders in dertig zogeheten RES-regio's (regionale energie strategie) aan de regionale invulling van het klimaatakkoord. Vijf jaar geleden dachten die regio's tegen 2030 nog 55 terawattuur stroom uit windmolens en zonnepanelen op land op te wekken: 15 terawatt méér dan de doelstelling. Maar die ambitie laten ze nu varen. Anno 2024 wordt 30 terawattuur aan stroom opgewekt.

Politieke druk

Ook het Nationaal programma RES (NP-RES) constateert stagnatie in de bouw van windmolens en zonneparken op land, onder meer door 'politieke druk'. Zo moeten volgens het regeerakkoord windmolens 'zoveel mogelijk op zee, in plaats van op land' komen. Tegelijkertijd zal de vraag naar elektriciteit in Nederland tot 2050 met een factor drie tot vijf toenemen, onder andere voor de verwarming van huizen en om auto's elektrisch te laten rijden.

Om dat te kunnen realiseren moeten alle opties worden benut, onderstreepte het NP-RES in een toelichting, 'waaronder én maximale opwek vanaf zee, én meer opwek op land én inzet van kernenergie'. Het NP-RES denkt dat tegen 2050 op land nog tweemaal zoveel windmolens en driemaal zoveel zonneparken nodig zijn als nu het geval is.

Nieuwe (nog in concept) landelijke milieunormen bepalen onder meer dat windprojecten voortaan een afstand tot bestaande bebouwing in acht moeten nemen van tweemaal de tiphoogte. Dat verkleint de ruimte voor nieuwe windmolens, aldus het NP-RES.

Ook voor oude windparken kunnen die nieuwe normen problemen opleveren, zegt NP-RES-directeur Kristel Lammers. 'Bijvoorbeeld wanneer je oude kleinere windmolens wilt vervangen door nieuwe hogere. Dan kun je dus minder windmolens terugplaatsen.'

Natuurinclusieve zonneparken

Aanleg van nieuwe zonneparken stuit ook op steeds meer verzet omdat veel mensen vrezen voor teloorgang van natuur en landschap. Toch kunnen energieprojecten en natuur elkaar versterken, meent het PBL. Volgens het planbureau 'bieden zonneparken vaak gunstige omstandigheden voor vegetatie die voor dieren interessanter is dan landbouwgrond'.

Als voorbeeld wordt zonnepark Klarenbeek, bij Apeldoorn, genoemd. Een park met 13 hectare zonnepanelen en 7 hectare groen, waaronder paddenpoelen, bomen en herstel van oude landschapsstructuren. Inmiddels zijn subsidieregelingen beschikbaar waarbij zogeheten natuurinclusieve zonneparken op extra financiële steun kunnen rekenen.