TNO zoekt in fijnstof naar biodiversiteit

In de Europese Unie (EU) is binnen de Biodiversity Strategy for 2030 afgesproken dat de biodiversiteit in stand moet worden gehouden of liever moet worden verbeterd. De Europese natuurherstelwet stelt bovendien dat EU-landen uiterlijk in 2030 ten minste 30 procent van de habitats in slechte staat moeten herstellen. In 2040 moet dat 60 procent zijn en in 2050 90 procent. 'Hoe dit moet worden gemeten, is tot nu toe nog de vraag. Misschien kunnen we met dit instrument helpen', stelt Cornelisson van de Ven.

'Ik las een Canadees onderzoek waarin DNA van de organismen om ons heen uit luchtkwaliteitsfilters werd geanalyseerd. Dat is razend interessant omdat er nog geen goede manier is om de biodiversiteit te meten. Als het inderdaad lukt om met de bestaande filters aanwezige organismen te analyseren, dan is dat een fantastische methode om de biodiversiteit te bepalen. Uiteindelijk kunnen we dan met deze techniek de impact van menselijk handelen op de biodiversiteit vaststellen', licht de TNO-onderzoeker toe.

Tropische kas

Eind 2023 deed Cornelisson van de Ven een pilot in de botanische tuinen in Utrecht. In de tropische kas werd een week lang de lucht gefilterd om environmental DNA (eDNA) in de lucht te vangen. Dat eDNA komt bijvoorbeeld van planten en dieren. Zo zijn honderd verschillende soorten schimmels en honderd verschillende soorten planten gevonden. Maar ook veertig insectensoorten en vijftien soorten vogels die in de kas en de omgeving daarvan voorkomen.

'Ik had niet gedacht dat we zoveel zouden vinden. Dat we DNA van de planten en de vogels oppikken begrijp ik wel, maar dat we ook DNA van de vissen in het water en wormachtigen die in de grond leven vangen, heeft me verrast', zegt de TNO-onderzoeker. 'Overigens is niet alles wat in de kas leeft teruggevonden. Het is interessant om verder te onderzoeken waarom we het DNA van de ene soort wel terugvinden op de filters en het DNA van andere soorten niet.'

De laatste jaren is de biodiversiteit – de verscheidenheid aan levende organismen – wereldwijd enorm afgenomen. Vervuiling, klimaatverandering en ander gebruik van land zijn daar de belangrijkste oorzaken voor. Zo zorgt te veel stikstof in de natuur voor een afname van de biodiversiteit. Dat terwijl biodiversiteit juist zorgt voor schone lucht, fris water, een goede bodemkwaliteit en bestuiving van gewassen.