Nieuwe voorwaarden beëindigings- en extensiveringsregeling bekend

Vanuit het startpakket van het kabinet is 750 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de Vbr. Het doel is de ammoniakemissie te verlagen en het natuurherstel te bevorderen. De regeling is nog onder voorbehoud van goedkeuring door de Europese Commissie.

Wiersma richt de regeling zoveel mogelijk op gebieden met stikstofgevoelige habitattypen in Natura 2000-gebieden. Deze zal openstaan voor houders van melkvee, varkens, pluimvee, vleeskalveren, overig rundvee, geiten, vleeseenden en konijnen. Toekenning van de subsidies zal plaatsvinden op basis van het principe 'wie het eerst komt, het eerst maalt'.

Wanneer er na de toekenning van subsidies nog budget over is, wordt dat ingezet voor veehouderijlocaties die zich buiten de 1.000 meter rond de betreffende Natura 2000-gebieden bevinden. Aan de hand van een tender wordt een keuze gemaakt onder inschrijvers op basis van het aantal euro's subsidie per kilo ammoniakemissiereductie.

Oude en nieuwere bedrijven

Aanvankelijk zou de vrijwillige regeling zijn gericht op verouderde bedrijven. Dit blijkt op grond van Europese regels voor overheidssteun niet mogelijk, omdat het lastig is een criterium op te stellen dat onderscheid maakt tussen oude en nieuwere bedrijven.

Naast de Vbr komt er ook een Subsidieregeling extensivering melkveehouderij (Sem). Deze heeft als doel broeikasgas- en ammoniakemissies structureel te verminderen, waarbij als neveneffect de mestproductie omlaaggaat.

Voor deze regeling is in de Voorjaarsnota en het Startpakket Nederland van het slot een budget beschikbaar gesteld van 627 miljoen euro. Er wordt ingezet op een driejarige looptijd, waarbij melkveehouders ervoor kunnen kiezen om tijdelijk tussen de 10 tot 20 procent minder melk- en kalfkoeien te houden.

Fosfaatrechten doorgehaald

Het fosfaatrecht dat bij de afgevoerde dieren hoort, wordt in de Sem doorgehaald. Daarnaast mag het aantal overige graasdieren op het melkveebedrijf gedurende de looptijd van de regeling niet toenemen en het aantal hectare grasland mag niet afnemen.

Na afloop van deelname aan de Sem heeft een melkveehouder meerdere keuzes. De ondernemer kan ervoor kiezen terug te gaan naar het oorspronkelijke aantal dieren, door te gaan met het lagere aantal dieren of verder te extensiveren.

Aanvankelijk zouden de doorgehaalde fosfaatrechten volledig worden vergoed. Dit blijkt door EU-steunregels niet mogelijk. Wel komt er compensatie voor de netto inkomstenderving in deze drie jaar.

Door Wageningen Social & Economic Research is het jaarlijkse bedrag voor de inkomstenderving per verminderde melk- en kalfkoe onderbouwd en berekend. In dit bedrag is de inkomstenderving die het gevolg is van het doorhalen van het fosfaatrecht meegeteld. Daarnaast is een vergoeding voor de transactiekosten meegenomen.

Aantrekkelijke vergoeding

Bedragen kan Wiersma in deze fase nog niet noemen, omdat er eerst goedkeuring van de Europese Commissie moet zijn. Wel hoopt ze de vergoeding aantrekkelijk genoeg te maken voor melkveehouders. Banken zijn bereid om boeren die deelnemen aan de Sem een aantrekkelijke rentekorting te geven voor nieuwe duurzame investeringen.

Deelname aan de extensiveringsregeling heeft geen gevolgen voor de natuurvergunning van melkveehouders, mits de opzet van het bedrijf gelijk blijft. Op basis van de huidige regelgeving en jurisprudentie is er in dat geval geen sprake van wijziging van een project en blijft de deelnemer binnen de bestaande natuurtoestemming opereren, schrijft Wiersma.

De minister wil de Sem in het laatste kwartaal van 2025 openstellen.