Mineralengehalte in graskuil hard onderuit

Uit de cijfers van Eurofins Agro blijkt dat het aandeel van verschillende mineralen en spoorelementen in ruwvoer de laatste jaren hard onderuitgaat. Voor de gezondheid van het rundvee zijn deze gehalten van groot belang.

Zo kan een tekort aan fosfor bijvoorbeeld leiden tot een verminderde vruchtbaarheid en botontkalking. Volgens gezondheidsdienst Royal GD blijkt dat bij de helft van de melkveebedrijven met gezondheidsproblemen mineralentekorten mogelijk een rol spelen.

Het fosforgehalte in graskuilen lijkt zich volgens Eurofins-cijfers steeds meer te bewegen richting de behoefte van de koe. Zo werden in 2020 en 2022 gemiddelde fosforgehalten van 3,2 gram per kilo melk behaald, terwijl de behoefte op 3,3 gram per kilo ligt.

In voorjaarskuilen neemt het fosforgehalte ook af. De drogere jaren en de benutting van de mest kunnen hierin een rol spelen. Wanneer de fosforgehalten over meerdere jaren onder de loep worden genomen, blijkt dat 2014 het laatste jaar was dat het gehalte minimaal 4 gram per kilo melk bedroeg.

Selenium en koper laten sinds 2007 ook een dalende trend zien. Eurofins stelt dat deze elementen weliswaar slechts in kleine hoeveelheden nodig zijn. Toch zijn ze onmisbaar voor diverse lichaamsprocessen, waaronder de werking van enzymen.

Koper en selenium vallen gemiddeld buiten de streefwaarden bij alle graskuilen. Het kopergehalte lag in 2024 maar in 1 procent van de gevallen binnen het streefgebied en bij selenium was dat slechts 11 procent. Dit terwijl beide mineralen een belangrijke invloed hebben op de diergezondheid.

Een kopertekort zorgt bij jongvee onder meer voor een te krappe ontwikkeling en bij koeien voor een lagere productie en een verminderde vruchtbaarheid. Een selenium-tekort uit zich onder andere in een verminderde vruchtbaarheid en een verhoogde kans op mastitis.

Natrium

Maar ook een mineraal als natrium valt nog zelden binnen de streefwaarden van graskuilen. In maar 29 procent van de graskuilen voldoet natrium aan de minimale streefwaarde. Een tekort kan leiden tot een verminderde vruchtbaarheid en minder eetlust.

De dalende gehalten van mineralen en spoorelementen zijn volgens Royal GD reden genoeg tot actie. Bijvoorbeeld op het gebied van grond, bemesting en de inzaai van meerdere gewassen.

Specialist ruwvoerteelt Coen van Sterkenburg van AgruniekRijnvallei signaleert meerdere oorzaken voor de dalingen, zoals de grondsoort waarvan het ruwvoer wordt gewonnen. 'Je ziet al een wezenlijk verschil tussen ruwvoer van zand- en kleigrond. Kleigrond houdt mineralen namelijk langer vast dan zandgrond', legt hij uit.

Bemestingsnormen

Bemesting is ook van groot belang in de mineralenaanvulling van het gewas. Van Sterkenburg stelt dat de lagere bemestingsnormen in de afgelopen jaren een negatief effect hebben gehad op de gehalten in het ruwvoer.

Maar door de daling van mineralen en sporen in het gewas wordt de kwaliteit van de mest ook minder. De specialist ruwvoerteelt merkt dat bijvoorbeeld kaliumgehalten in mest niet meer van hetzelfde niveau zijn als jaren geleden.

Overigens is mest niet overal de oplossing, benadrukt Van Sterkenburg. De lagere gehalten van selenium en koper zijn niet snel met bemesting op te lossen, omdat er niet zoveel van deze mineralen in de mest zit.

Een langetermijnoplossing zou kunnen zijn om met diverse kruiden te gaan werken. Er zit een verschil in mineralen en sporten tussen kruiden- en grassoorten. Met de gewaskeuze is hierin te sturen, waar het ruwvoer op dit gebied een kwaliteitsimpuls krijgt.

Veel grasklaver

Van Sterkenburg ziet op zandgronden bijvoorbeeld al een groot areaal grasklaver. Dit mengsel bevat verhoogde gehaltes van magnesium, koper, kobalt en calcium. Maar hij wil hier nog wel specifiekere cijfers over zien.

'Grasklaver als oplossing voor de lange termijn staat nog in de kinderschoenen. Op papier kan het kloppen, maar het moet ook praktisch toepasbaar zijn', geeft de specialist van AgruniekRijnvallei aan.

Het is volgens Van Sterkenburg niet voor niets dat een gewas als Engels raaigras het beste scoort als kwalitatief goed ruwvoer. 'Ook al merk ik in het veld wel een bepaalde omslag in de bereidheid om specifieke kruiden te kiezen.' Daarentegen vindt hij ook niet dat zomaar van alles kan worden toegepast om alleen de mineralen en sporen te verhogen. 'De grond is te duur om mee te knoeien.'

Geen bewezen effect

Methoden als mest scheiden, de stikstofkraker en bokashi hebben volgens de ruwvoerspecialist nog geen bewezen effect op de aanvulling van mineralen en sporen. Zelf denkt hij dat er volgend jaar meer mais wordt ingezaaid. Met wellicht aanvullend soja als goedkope eiwitbron in het rantsoen wordt daardoor het mineralengehalte in ruwvoer nog minder.

Die aanvulling zal volgens Van Sterkenburg toch echt moeten komen van mineralen uit fabrieken. Maar dat rijmt weer niet met de gewenste theorie. Fabrieksmineralen hebben in zijn ogen een veel grotere CO2-uitstoot dan de mineralen uit ruwvoer.