Gezondheidsraad: risico's omwonenden geitenbedrijven vragen om maatregelen

De conclusie van de Gezondheidsraad staat in een eerste deeladvies dat vandaag is aangeboden aan de ministers van LVVN, Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De raad bevestigt hiermee een eerdere conclusie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Uit onderzoek binnen het programma Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (VGO) komt naar voren dat mensen die in de buurt wonen van geitenhouderijen vaker een longontsteking krijgen. In 2018 concludeerde de Gezondheidsraad dat er aanwijzingen waren voor een oorzakelijk verband, maar dat meer onderzoek nodig was.

Begin 2025 zijn de resultaten van het derde VGO-onderzoek gepubliceerd, met gegevens uit meer regio's in Nederland. Naar aanleiding daarvan en als basis voor vervolgstappen, hebben de ministers van VWS en LVVN de Gezondheidsraad gevraagd om te duiden of er sprake is van een oorzakelijk verband.

Waarschijnlijk oorzakelijk verband

Met deskundigen uit verschillende disciplines heeft de raad op basis van de beschikbare wetenschappelijke informatie beoordeeld hoe sterk de bewijskracht is voor een oorzakelijk verband. Zij stelt nu dat de bewijskracht voor een oorzakelijk verband sterker is dan in 2018 en concludeert dat het verband tussen wonen in de nabijheid van geitenhouderijen en longontstekingen waarschijnlijk oorzakelijk is.

Ook heeft de raad zich gebogen over mogelijke 'biologische werkingsmechanismen'. Zij acht het aannemelijk dat longontstekingen niet zozeer het gevolg zijn van één specifieke ziekteverwekker, maar eerder van een samenspel van factoren. Specifieke kenmerken van geitenhouderijen en gevoeligheid voor longontstekingen spelen daarin een rol.

Voorzorgsbeginsel toepassen

Een waarschijnlijk oorzakelijk verband vormt volgens de Gezondheidsraad voldoende aanleiding om op basis van het voorzorgsbeginsel maatregelen te nemen om de gezondheidsrisico's voor omwonenden van geitenhouderijen te beperken. Dat kunnen bijvoorbeeld afstandsnormen zijn, maatregelen die piekbelasting door stof beperken, afspraken over het uitmesten van stallen, tot aan een vestigingsverbod voor nieuwe bedrijven.

Om te bepalen welke maatregelen passend en effectief kunnen zijn, zal de Gezondheidsraad in het tweede deeladvies dieper ingaan op de aard en ernst van de gezondheidsrisico's. Dat advies verschijnt aan het einde van dit jaar.