Kritische en succesvolle dwarsligger

Al zijn leven lang is Hessel Bouma een eigenzinnige boer. 'Dwarsligger' vindt hij niet de goede benaming. 'Kritisch; dat klopt wel. En als je met dwarsligger anders dan gewoon bedoelt, klopt dat ook', zegt Bouma. Dat hij als zoon van een melkveehouder voor kippen koos, was al bijzonder. Net als het feit dat hij van de kleigrond naar het zand verhuisde.

De eigenzinnigheid begon toen de Fries als twintiger de jongerenrubriek van het regionale landbouwblad volschreef, ervaringen opdeed bij bedrijven in Amerika, in het dagelijks bestuur kwam van de Plattelandsjongeren Gemeenschap Nederland (PJGN), zijn eigen ideeën van contract- en franchiseboeren ontwikkelde en succesvol in de praktijk bracht.

Franchiseformule

Het begon met een samenwerking met twee handelaren voor export van broedeieren naar het Midden-Oosten, zelfs met hulp van contractvermeerderaars. Na vier jaar viel het uiteen. Nu heeft Bouma twee vleeskuikenbedrijven in Hoornsterzwaag en acht bedrijven in Friesland en Groningen waarvan hij eigenaar is, maar waar de franchisenemer het werk verricht en wordt betaald op basis van resultaten.

Bouma voelt zich meer handelaar dan boer. Wat begon met lamsvellen op de Sneeker veemarkt, verplaatste zich naar de beurs in Barneveld. Daar kocht hij eendagskuikens en pluimveevoer en verkocht hij de vette kuikens. Nu gaan die rechtstreeks naar Storteboom in Kornhorn.

Op de twee bedrijven in Hoornsterzwaag worden met vijf medewerkers per ronde 250.000 vleeskuikens gehouden. Twee bedrijfsleiders, twee timmerlieden –'er is altijd onderhoud te doen en ze helpen ook met de nieuwbouw' - en iemand die alle werk kan doen. De franchisenemer heeft zijn eigen personeel. Gezamenlijk is er ruimte voor bijna een miljoen dieren.

Productiebeperking

Bouma's eigenzinnigheid kwam ook boven toen een jaar of vijf geleden de prijzen voor vleeskuiken in een dal kwamen. Dat hij pleitte voor een productiebeperking, viel niet bij iedere collega in de smaak. Er was een paar procent te veel en de prijs daalde met t10 procent, legt Bouma uit. 'Koeien moet je iedere dag melken, kuikenstallen kun je wel een week extra leeg laten staan.'

Als Bouma overtuigd is van zijn gelijk, is hij daar moeilijk van af te brengen. Bijvoorbeeld als het gaat om de aanduiding van vleeskuikens. Zelf doet hij niet mee aan een concept. Het zijn de supermarkten die hun eigen imago willen verbeteren, onder druk van Wakker Dier. 'Niks mis mee, maar onze klimaatkip is niet minder dan de welzijnskip die bij Jumbo in de schappen ligt. We doen gewoon alles goed', vindt de ondernemer.

Voldoen aan footprint

'Met de welzijnskip wordt alleen naar het welzijn van de dieren gekeken. Wij kijken ook naar het klimaat. Onze kip voldoet aan alle footprinteisen en hebben maar de helft van het voer nodig van een welzijnskip.' Of dat leidt tot ergernis bij Bouma? 'We zijn overtuigd van onze eigen aanpak van klimaat én welzijn.'

Als de consument het zo wil, kan ie dat krijgen, zegt Bouma. 'Maar als het winkelbedrijf aanstuurt op gedwongen winkelnering, heb ik daar moeite mee. Het is toch prachtig dat wij goed goedkoop vlees produceren dat aan alle eisen voldoet. Daar hebben veel consumenten profijt van, ook bijstandsmoeders. Daar krijg ik altijd een heel goed gevoel bij.'

De markt voor pluimveevlees is momenteel goed. Doordat veel bedrijven de overstap maken naar traag groeiende rassen, ontstaat een zekere schaarste en trekken de prijzen aan. Bouma denkt dat de sector uit kan gaan van een stabielere ontwikkeling. Tenminste zolang er geen vlees van elders komt waar lichtere eisen gelden voor welzijn en klimaat.

Tijd voor andere zaken

Bouma is 75 jaar en wil meer tijd hebben voor andere zaken. Voor reizen bijvoorbeeld, maar ook voor de afronding van een landinrichting. Opnieuw een boek schrijven is ook een optie. En sinds kort is hij gediplomeerd ongediertebestrijder. 'Voor eigen gebruik', zegt hij en lachend: 'Kan ik gelijk even kijken hoe het ervoor staat met de bedrijven.'

Oudste zoon Jelle zit op het familiebedrijf. Zoon Jehan, die nu de zorg voor de kippen overneemt, heeft ongeveer duizend schapen waarmee hij lammeren voor het Offerfeest produceert. Dochter Geeske zit in de informatica. Jongste zoon Tjitze is zzp'er in stallenbouw. Bij elke nieuwe stal van ons komt hij in actie, zegt Bouma. 'Via een omweg is hij toch bij het bedrijf betrokken.'