Rondweg kan landbouw vooruit helpen

Tienke WoudaDe rondweg bij Bedum is een mooi voorbeeld van hoe boeren uit de streek in de voorlinie meegedacht hebben over grondmobiliteit in combinatie met de aan te leggen weg. Het Groningse dorp vraagt al jaren om een goede ontsluiting vanwege het vele (FrieslandCampina)verkeer dat door Bedum rijdt.
Provincie Groningen en gemeente Bedum kwamen vorige week met een voorlopig voorkeurstracé. Een opsteker voor de landbouw: het tracé komt op de meeste punten overeen met de ideeën van de veehouders uit de omgeving. En: provincie Groningen gaat in de planuitwerkingsfase mogelijkheden voor grondmobiliteit onderzoeken als bedrijfsverplaatsing, aankoop en kavelruil via ‘Verkavelen voor Groei’.
Een belangrijk resultaat, vindt Taeke Wahle van LTO Noord. die zich samen met kavelruilcoördinator Albert van Burgsteden hard maakte voor een ‘boerentracé’. ‘Het vooraf verkennen in Groningen en inbreng leveren aan een nog te maken keuze met boeren is nieuw. Hiermee heeft de landbouweffectrapportage ‘Doorzicht via Inzicht’ naar autonome bedrijfsontwikkeling, gronddruk en intensiteit effect gehad.’
Ook Van Burgsteden spreekt van een doorbraak. ‘Dat de veehouders in het begin hebben aangegeven dat ze grondmobiliteit nodig hebben en dat er dan misschien een tracé door kan, is pertinent anders dan kiezen voor een tracé en daarna de grondmobiliteit faciliteren’, benadrukt hij. ‘De standaardprocedure is dat het plan ter inzage komt en de streek erop kan schieten. Draai het om, zet de proceskant voorop. Kijk wat de streek te bieden heeft en acteer daarop. Wil een boer stoppen? Wil iemand uitbreiden worden?’ adviseert hij overheden.
Boeren vooraf laten meedenken kan een goede methode zijn, alhoewel de sector nog afwacht wat het grondmobiliteitsplan van de overheid inhoudt, stelt pluimveehouder Bart Thybaut voorzichtig. Hij was bij de bijeenkomsten aanwezig. ‘Voor ons was dit een nieuwe manier van werken. Veel boeren zijn niet gewend het achterste van hun tong te laten zien. Ze zijn bang dat als ze wat zeggen een ander daar iets mee doet.’
Het is zaak dat de ondernemers die nu kansen zien, bijvoorbeeld stoppen of verplaatsen, worden ondersteund met een grondpot en regelingen die nu al bestaan, geeft Van Burgsteden aan. ‘Grond komt dan vrij die ingezet kan worden om het proces te versoepelen en te versnellen. Maar dat kan niet met een lege portemonnee.’
Toon lef, ga nu al onderweg om de grondpot in te zetten voor de grondmobiliteit en zodoende de agrarische landbouwstructuur te versterken, adviseert hij de provincie. ‘Hierdoor is de kans groot een gedragen tracé door het landbouwgebied te krijgen.’
Participerende planvorming komt de laatste jaren steeds meer op, ervaart ook Karen Beukema van Pyxis Projectmanagement die de Bedumer boeren adviseerde. De schetsschuitmethode van Dienst Landelijk Gebied is misschien wel een van de bekendste vormen ervan. Dit ontwerpatelier, waarin mensen met verschillende belangen samenwerken aan concrete oplossingen voor ruimtelijke ordening, werd zo’n tien jaar geleden ontwikkeld.
Beukema helpt boeren bij het watergebiedsplan Appelscha. Een vergelijkbaar project als de rondweg in Bedum, waarbij de streek vanaf het beginstadium meedenkt.
‘Bij ruimtelijke vraagstukken wordt vaak eerst naar boerenland gekeken, dat is de vrije ruimte, denken overheden’, zegt Beukema. ‘Het is begrijpelijk dat boeren in de verdediging schieten. Zij hebben het land hartstikke nodig. Daarom is het vaak goed om breder te kijken.’
Zo is in Appelscha ook de problematiek van erfafspoeling aan het project toegevoegd. ‘Boeren ervaren dat als ze zelf initiatief nemen ze er eerder profijt dan last van hebben. Ze hoeven niet in de pen te klimmen om tegen te zijn. Ze kunnen kijken hoe ze zelf een bijdrage kunnen leveren, zodat ook de sector er beter van wordt.’