Goedkoper voer drukt mondiaal de kostprijs van varkens

'De grondstoffenmarkt is een wereldwijde markt. Zakken de prijzen in Europa, dan komt dat doordat die op andere plaatsen in de wereld ook zakken', geeft Robert Hoste van Wageningen Social & Economic Research aan. Hij is voorzitter van InterPIG, een groep internationale economen die jaarlijks de kostprijzen berekent. In 2022 waren de grondstofprijzen torenhoog. Daarna daalden die en naar verwacht komen de prijzen ook in 2025 op een lager niveau uit dan in 2024.

De vraag is volgens Hoste wat de grondstoffenmarkt in 2026 gaat doen. De Amerikaanse president Donald Trump en zijn Chinese ambtsgenoot Xi Jinping ontmoetten elkaar vorige week. De details moeten nog worden ingevuld, maar China gaf aan weer soja te gaan inkopen in de Verenigde Staten (VS). Dat signaal heeft invloed op de futureprijzen van bijvoorbeeld sojabonen en sojaschroot, maar ook op die van tarwe en mais. Zij het in mindere mate.

'Wordt er harder aan soja uit de VS getrokken, dan wordt soja voor Nederland duurder. Het netto-effect kan zijn dat de voerprijzen in 2026 stijgen', voorspelt de varkenseconoom. 'Maar met grondstoffen weet je het nooit.'

In Nederland drukken met name de mestafzetkosten zwaar op de kostprijs. In 2023 ging het nog om 9 cent van de variabele kosten. In 2024 is dat gestegen naar 13 cent. 'Mestafzet kost klauwen vol geld', merkt Hoste op. Wat opvalt in de mesttarieven zoals marktspecialist DCA die publiceert, is dat de kosten voor mestafzet in het oosten van Nederland hoger zijn geworden dan in het zuiden.

Hoste verklaart dat met het feit dat in Oost-Nederland meer melkvee wordt gehouden en die sector is zijn derogatie kwijtgeraakt. In Zuid-Nederland daarentegen heeft al een behoorlijke krimp van de varkenshouderij plaatsgevonden. Zijn verwachting is dat de kosten voor mestafzet nog iets stijgen en de 40 euro per ton gaan aantikken. Tegenover de hogere kosten voor mestafzet staan lagere kosten voor energie (-2 cent). De variabele kosten stijgen daardoor ten opzichte van 2023 maar met 1 cent.

Van de belangrijkste varkensvleesproducerende landen in Europa zijn alleen de berekende kostprijzen van Denemarken en Spanje gunstiger dan die van Nederland. In 2024 komen die daar uit op respectievelijk 1,76 en 1,79 euro per kilo warm geslacht gewicht. In Spanje zijn de problemen met de PRRS-variant Rosalia nog niet opgelost. Hoste noemt dat gunstig voor de Nederlandse export van biggen.

Lagere biggenexport verwacht

Zet de lijn van de eerste 42 weken van dit jaar door, dan gaan in 2025 zo'n 2,7 miljoen Nederlandse biggen naar Spanje. Hoste: 'Maar ik verwacht dat de daling in de zeugenstapel door de Lbv en Lbv+ nog doorwerkt, en dus een wat lagere biggenexport.'

'De vraag is verder of de krimp van de Nederlandse varkensproductie voldoende is op het moment dat Spanje zichzelf weer kan bedruipen. Is dat niet het geval, dan komen we met een enorm biggenoverschot te zitten', stelt de econoom. De biggenexport naar Duitsland daalde in 2024 naar 2,2 miljoen dieren.

In Frankrijk is een varkenshouder 1,85 euro per kilo warm geslacht gewicht kwijt en zijn Belgische collega 1,87 euro. In België daalde de kostprijs per kilo warm geslacht gewicht met 9 cent. België blijft daarmee fors achter bij de andere lidstaten. De oorzaak ligt in een ongunstigere voerefficiëntie.

Belgische varkenshouders stapten in 2024 over op een Tempo of Piëtrain als eindbeer. De driefasenvoedering die daarbij hoort, kon niet overal worden toegepast. Vleesvarkens zijn ook zwaarder geslacht. De hoge biggenprijs speelt daarbij volgens Hoste ook een rol.

'De kostprijsontwikkeling in Duitsland loopt uit de pas', constateert de voorzitter van InterPIG. De voerkosten dalen daar weliswaar ook met 15 cent per kilo warm geslacht gewicht, van 1,29 euro naar 1,14 euro, maar daar staan gestegen kosten voor arbeid, rente en aflossing tegenover. Met lede ogen ziet Hoste 2029 op de Duitse varkenshouderij afkomen. Zijn verwachting is dat dan een grote uitstroom gaat plaatsvinden.

Vanaf dat jaar moeten zeugen namelijk in de dekstal in groepen worden gehouden op 5 vierkante meter per dier. 'Duitse varkenshouders vrezen meer terugkomers en een toenemende druk op de productiviteit', geeft Hoste aan. Daarnaast heeft de Duitse overheid een stimuleringsprogramma ingetrokken, terwijl de retail de druk opvoert op houderijvormen 3 en 4, die tegen biologisch aanschurken.

'Ik verwacht dat 2029 het jaar zal zijn waarop opnieuw een grote uitstroom van Duitse varkenshouders gaat plaatsvinden.' Op de vraag of dat ruimte biedt voor het Nederlandse biggenoverschot, reageert de varkenseconoom terughoudend. Driekwart van de biggen die de oosterburen importeren komt nu uit Denemarken, dat naar verwachting de hofleverancier blijft.

Productiviteit per zeug stijgt

De productiviteit van de Deense zeug is hoog, maar het uitvalspercentage ook. Daarom lag het accent in de fokkerij daar tussen 2017 en 2022 op bigvitaliteit. Het resultaat is dat er toen 0,8 vleesvarken per zeug meer werd geproduceerd dan in Nederland. De Nederlandse productiviteit per zeug stijgt ook, maar minder progressief dan in Denemarken.

Nieuwkomer in het overzicht van InterPIG is Oekraïne. De kostprijs van dat land zou liggen op 2,83 euro per kilo warm geslacht gewicht. Varkenseconoom Hoste zegt daaraan in eerste instantie niet te veel waarde te hechten. Het is voor het eerst dat er cijfers uit Oekraïne beschikbaar zijn en die zijn gestoeld op een beperkt aantal bronnen. 'Pas over enkele jaren kun je die vergelijken met andere landen.'