Voorlichting over stalbrand gaat vaak van 'mwoah'

In 2023 waren er 43 stalbranden in Nederland waarbij 37.000 dieren werden gedood. Al jaren zit het aantal stalbranden tussen de veertig en vijftig, ondanks een actieplan uit 2012. 'Het plan heeft duidelijk niet gewerkt', concludeert Hekkelman. 'Sinds vorig jaar zijn er strenge regels bij gekomen, maar die gaan uiterlijk over vijf jaar voor alle bedrijven gelden. Dan zit je dus in 2028 en ondertussen gaan de risico's door. Daar wil ik wat aan doen.'

Dat gaat op aanvraag van geïnteresseerde boeren. In het project werkt de brandweer samen met onder andere lokale brandweergroepen, verzekeraars, waterschappen en ongediertebestrijders.

Stalbranden komen voornamelijk voor bij varkenshouderijen. Hekkelman wil het niet zo cru zeggen, maar varkensbedrijven verrommelen makkelijk. Varkensstallen hebben kleinere deuren dan koeienstallen, vaak ligt hooi of stro opgeslagen bij de beesten, zijn daar meer elektrische installaties dan in een koeienstal en het is er doorgaans stoffiger, is de ervaring van de brandweer. 'Koeien gaan bij brand naar buiten, maar varkens lopen direct weer terug een brandende stal in', heeft Hekkelman zelf gemerkt. 'Zij willen terug naar hun vertrouwde plek.'

Kuilgras of mestkelder

Sinds 2014 zijn er strengere regels rond de brandveiligheid van stallen. Daarom concentreert Hekkelman zich op boeren met stallen van voor die datum. 'Een stalbrand is bijna altijd het gevolg van onoplettendheid', onderwijst de brandweerman. 'Een trekker met nog warme motor naast hooibalen of stro. Het gevoel van 'we doen het al jaren zo en het gaat altijd goed'. Door muizen aangeknaagde elektriciteitsdraden die nog even niet worden vervangen. Stof en spinrag rond elektrische installaties die maar een klein vonkje nodig hebben om te ontbranden.' En onachtzaamheid voor gasvorming uit kuilgras of in de mestkelder. 'Als het gas in de mestkelder ontploft, staat je stal zo 5 meter verderop.'

Boeren moeten zich goed bewust zijn van wat de brandweer wel en niet kan. Belangrijk is dat brandweerlieden willen weten hoe de situatie is waar ze aankomen. Daarom is het belangrijk dat ze vooral weten waar ze water kunnen krijgen en waar ruimte is om de brandweerauto's neer te zetten. Als boeren dat vooraf melden, wordt het centraal opgeslagen. 'Op weg naar de brand wordt al een aanvalsplan gemaakt', legt Hekkelman uit. 'Dat volgt de brandweer strak. Er is geen tijd om in discussie te gaan met de boer wiens stal brandt. Houd er ook rekening mee dat het minstens een half uur duurt tussen de melding en het moment dat we echt operationeel zijn. Eigenlijk zijn wij altijd te laat als het brandt.'

Voorzorgsmaatregelen

De beste brandweer is de boer zelf. Voorzorgsmaatregelen zijn makkelijk te nemen en kosten niet veel geld. 'Vaak gaat het om rookmelders, beter schoonmaken of opletten waar je iets neerzet. De boer die contact met ons opneemt, krijgt iemand van zijn lokale brandweerteam op bezoek die maatwerk kan adviseren. Zo leert de brandweer gelijk het erf kennen', zegt Hekkelman.

Wat vindt de boer ervan? 'Boeren zijn graag baas op eigen erf. De reactie is vaak: 'Mwoah, is dat dan wel nodig?' Soms moet ik een beetje trekken en sleuren, maar uiteindelijk kan ik niet dwingen. Dat wil ik ook niet. Ik geef advies. Volgens mij heeft de boer er alleen maar profijt van, maar de boer is en blijft verantwoordelijk voor zijn bedrijf', benadrukt de brandweerman.

Laat trouwens niemand denken dat Hekkelman uitgaat van oude boerenbedrijven, waar de afgelopen decennia weinig is gemoderniseerd. Slordig gemonteerde zonnepanelen zijn ook een risico, zegt hij. En wat te denken van een Elektriciteit Opslag Systeem. 'Dat is gewoon een zeecontainer met oude Tesla-accu's om stroom van zonnepanelen op te slaan. Allemaal helemaal legaal, maar ik kan een accubrand niet blussen. Dan moet ik de hele container onder water zetten en dat gaat mij hier niet lukken. Let dus ook bij die dingen goed op waar je ze neerzet en hoe de brandweer er kan komen.' Het is, leert de ervaring, een kwestie van een beetje op het gevoel spelen en de adviezen praktisch houden.