‘Accenten zetten in de fokkerij loont’

‘Door de accenten in de berenfokkerij wat te verschuiven en het sperma van eindberen marktgerichter in te zetten, is meer rendement uit vleesvarkens te halen’, stelt Kasper Bekker, adviseur keten vleesvarken-slacht bij Topigs Norsvin.
De afzetmarkt is gesegmenteerd in drie beerconcepten. Bij TPI 1-beren ligt de focus op spier- en spekdikte bij borgen en gelten; dit sluit aan op de Duitse markt. Het accent van de eindberen in TPI 2 ligt op spier- en spekdikte, maar ook op groei; dit past bij de markt voor beren en gelten voor de luxere Nederlandse en Duitse markt.
Bij TPI 3-eindberen ligt extra nadruk op groei. ‘Bij de introductie van het systeem is elke zeugenhouder en handelaar geïnformeerd over de drie marktgerichte beerconcepten. Iedereen heeft toen op basis van de Beren Kieswijzer de keuze gemaakt voor de meest passende TPI-groep.’
Op de vraag hoe vaak een varkenshouder de beerkeuze tegen het licht houdt, antwoordt de adviseur: ‘Gemiddeld één keer in de twee jaar. Maar als biggen naar een andere afnemer gaan of in een ander marktsegment worden afgezet, dan komt het eindbeertype opnieuw ter sprake. Als de genetische aanleg van de zeugen verandert, kan het nodig zijn om van TPI-eindbeer te wisselen om marktaansluiting te houden.’

Op tijd heroverwegen

Maar ook bij elke wijziging van de uitbetalingssystematiek van vleesvarkens noemt Bekker het verstandig om de beerkeuze te heroverwegen.
‘Veranderingen in de waardering van spier- en spekdikte of het ideale gewichtstraject kunnen ervoor zorgen dat een ander type TPI-beer meer rendement oplevert. Maatwerk is mogelijk: verschillende variabelen in het computerprogramma Beren Kieswijzer zijn eenvoudig op de bedrijfssituatie af te stemmen. Hierdoor is snel duidelijk dat een verfijnde beerkeuze harde euro’s oplevert.’
Naast indeling op basis van marktsegment heeft Topigs Norsvin binnen elke TPI-categorie Excellent-beren aangewezen. De fokwaarden van deze eindberen is zo veel beter, dat de economische waardering van de betere fokkerijkenmerken minimaal 2 euro per afgeleverd vleesvarken oplevert.
‘Van elke eindbeer berekenen we maandelijks de nieuwe fokwaarden op basis van dan bekende informatie. Op basis van de meest actuele fokwaardes worden Excellent-eindberen ingedeeld’, aldus Bekker.
‘Deze dynamische systematiek verbetert de genetische uniformiteit van biggen en vleesvarkens binnen een bedrijf. Bovendien kunnen we bedrijven die extra vooruitgang willen boeken, sperma leveren van de best presterende beren binnen hun TPI-klasse. Om genetisch minimaal 2 euro extra rendement per vleesvarken te behalen, betalen zeugenhouders per dosis sperma 1 euro extra.’
De harde euro’s voordeel zijn bepaald door een economische vertaling van de fokwaarden. De vier kenmerken in die berekening zijn voerconversie, groei, spierdikte en spekdikte. Standaard is daggroei gewaardeerd op 3 cent, spek op 2,63 euro per millimeter en spier op 72 cent per millimeter. Een 0,1 lagere voerconversie levert 2,60 euro op.
Om het rendement van Excellent-beren in perspectief te plaatsen komt Bekker met een eenvoudig rekenvoorbeeld. Per zeug per jaar zijn vijf porties sperma nodig om 25 slachtrijpe vleesvarkens te produceren. Door 5 euro te investeren is minimaal 50 euro extra te verdienen door lagere totale voerkosten en betere opbrengsten. ‘Zo veel rendement scoor ik echt niet met mijn spaarrekening.’

Fokwaarden

De claim van netto 2 euro extra is gebaseerd op de berekende fokwaarden. ‘Het voordeel van uniformere koppels is buiten dat bedrag gehouden, omdat zich dat moeilijk laat kwantificeren en vertalen in euro’s.’
Bekker beaamt dat de verschillen in de praktijkresultaten zo enorm zijn, dat het lastig is om het rendementsvoordeel hard te maken. ‘Fokken is absoluut geen gokken. Onze klanten weten uit ervaring dat we onze genetische vooruitgang waarmaken, maar de omstandigheden bepalen voor een substantieel deel wat er uit het genetische potentieel van een varken wordt gehaald.’
Zo trekt de zorgelijke financiële positie op veel varkensbedrijven ook een merkbare wissel op de eindbeerkeuze. ‘Een varkenshouder verandert niet ineens van eindbeer binnen het gekozen TPI-systeem, maar wel of hij sperma van de groep Excellent-eindberen bestelt’, zegt de adviseur.
‘Elke euro per portie sperma die sommige varkenshouders in deze zware periode besparen, is er een. Zij willen nú overleven en denken daarom minder aan het rendement op de langere termijn. Een rekening van 100 euro komt harder aan dan 1.000 euro gemiste opbrengsten.’