Cola light niet geschikt voor kraamstal

De laatste jaren is geboortediarree op zeugenbedrijven vaker een probleem dan pakweg tien jaar geleden. 'Door de toename van het aantal levend geboren biggen, is er per big te weinig biest beschikbaar. Biest is het natuurlijke medicijn dat onmisbaar is om biggen gezond te houden', analyseert varkensdierenarts Arjan Schuttert van De Oosthof Dierenartsen.

Een gemiddelde zeug produceert genoeg biest voor 12 biggen. Maar de gemiddelde toomgrootte bedraagt inmiddels 15 biggen. Een manier om te werken aan een betere biestvoorziening is split suckling. Daarbij wordt een gedeelte van de pasgeboren biggen tijdelijk afgescheiden van de zeug, zodat de andere biggen kans krijgen om biest op te nemen. 'Effectief, maar bewerkelijk.'

Vaccineren tegen E. coli

In zijn praktijk ziet Schuttert dat ongeveer 80 procent van de zeugenhouders de zeugen vaccineert tegen de bacterie Escherichia coli (E. coli). 'Een grote meerderheid van die groep maakt gebruik van een combinatievaccin waarmee de zeugen ook afweerstoffen aanmaken tegen clostridium type C.'

Dat het effect van vaccineren doorgaans niet spectaculair is, komt volgens de dierenarts doordat de werking ook via de biest verloopt. 'En zoals we al constateerden is een goede biestvoorziening iets waar het vaak aan schort', zegt de dierenarts.

Het verstrekken van extra water aan zeugen vanaf drie dagen voor het werpen helpt bij het voorkomen en bestrijden van geboortediarree. Als de biggen toch diarree krijgen, kan het zinvol zijn om de zeugen zuur te verstrekken. 'Dat kennen veel varkenshouders nog van vroeger. Als je biggen met diarree had, gaf je de zeug azijn uit het keukenkastje.'

Weerstand opbouwen in de zeug

Omstreden in de veterinaire wereld is het smetten. Dat wil zeggen: mest van biggen uit de kraamstal naar de afdeling met dragende zeugen brengen om ze zo afweer te laten opbouwen tegen diarreeveroorzakende kiemen.

'Het past niet bij theorie over optimale bedrijfshygiëne waarbij je iedere diergroep zo veel mogelijk van elkaar gescheiden houdt. Toch weten we uit de praktijk dat smetten bij geboortediarree positief uitpakt. Daarom adviseer ik het wel. Al moet je op je hoede blijven en uitkijken dat je niet een ziekte als PED gaat verspreiden.'

Kiezen in voersoorten

Een factor waardoor de kans op geboortediarree toeneemt, is de overgang van drachtvoer naar lactovoer. Iedere voerovergang kan de darmflora van de zeug verstoren en er daarmee toe leiden dat kiemen die geboortediarree veroorzaken zich flink kunnen vermenigvuldigen.

Sommige zeugenhouders proberen verstoring van de darmflora voor het werpen te voorkomen door pas op de dag van werpen over te schakelen van voer voor dragende zeugen naar lactovoer. Nadeel daarvan is volgens Schuttert dat de zeugen afbiggen met een slap uier.

Een andere manier is het verstrekken van prelactovoer vanaf vijf dagen voor werpen tot vijf dagen erna. Een voersoort die een beetje het midden houdt tussen drachtvoer en lactovoer. Dat leidt tot een geleidelijke overgang in de darmen. Nadeel is dat de meeste zeugenhouders dit niet gemechaniseerd kunnen voeren. 'Dat betekent dus extra werk.'

Nog wat te winnen met hygiëne

Het klinkt als een open deur, maar volgens de dierenarts is er nog vaak veel te winnen met extra aandacht voor hygiëne. Om kraamafdelingen zo goed mogelijk kiemvrij te maken, noemt Schuttert het zaak om het schoonmaken te laten bestaan uit inschuimen, schoonspuiten en ontsmetten.

Inschuimen gebeurt in de praktijk vaak niet, maar is volgens de dierenarts wel belangrijk omdat je daarmee het vetlaagje (biofilm) op wanden, vloeren en hokinrichting verwijdert.

Het instrooien met kalk van de biggennesten voor het werpen draagt ook bij aan hygiënische omstandigheden. 'Kalk werkt als een soort droge zeep. Bijkomend voordeel is dat ook de navel mooi opdroogt.'

Energie uit cola

Pasgeboren biggen bijvoeren helpt ook. Een probaat middel is het verstrekken van cola. 'Cola bevat energie, is zuur en bevat geen eiwit. Dat laatste is belangrijk omdat eiwit diarree juist bevordert.'

In het verleden was er twijfel over het bijvoeren van heel jonge biggen, zegt Schuttert, omdat dit de biestopname zou remmen. Uit onderzoek blijkt dat dit niet het geval is. Bijvoeren van een energiehoudend product geeft de biggen juist extra energie waardoor ze de uier makkelijker weten te vinden.

'Als je cola verstrekt, moet het wel echte cola zijn en geen cola light. Daar zit geen suiker in maar de zoetstof aspartaam en dat vinden biggen vies.' In plaats van cola is het ook mogelijk om te kiezen voor producten die speciaal voor bijvoeding van biggen op de markt zijn. Schuttert heeft goede ervaringen met Basdiar, een biggenvoeder dat is gemaakt van onder meer algen en kleimineralen.

Varkensdierenarts Schuttert concludeert dat het bij geboortediarree vrijwel altijd nodig is om op meerdere fronten stappen te zetten. 'Meestal begin ik met het adviseren van kalk en cola. Vervolgens de puntjes op de i zetten bij het aanbieden van water en voer. En de derde stap is het eventueel toepassen van vaccinaties en/of antibiotica.'