'Ondernemers houden met deelname aan regelingen stuur in handen'

De subsidieregelingen komen mede uit de pen van ex-melkveehouder Marieke de Groot in het Utrechtse Kamerik. De insteek is een praktische regeling die ondernemers stimuleert om actie te ondernemen om bodemdaling te beperken en de natuur te ontzien. De Groot is tegenwoordig beleidsmedewerker bij het veenweideprogramma van het ministerie van LNV.

We willen de kennis die al is opgedaan in eerdere proeven, op grotere schaal verzilveren

Marieke de Groot, beleidsmedewerker bij het veenweideprogramma van het ministerie van LNV

Ria Derks zit namens LTO Noord onder meer aan de klimaattafels en heeft veenweiden in haar portefeuille. Ze is blij met de subsidieregelingen, maar dringt aan op een tijdig vervolg. 'De vergoedingen voor inkomstenderving lopen tot en met 2028. Ondernemers die nu hun nek uitsteken, mag je over vier jaar niet aan hun lot overlaten.'

Hoe is het idee voor de regelingen ontstaan?

De Groot: 'Er is al veel ervaring opgedaan met maatregelen om bodemdaling te beperken. Als overheid willen we de aanpak verder uitrollen. In totaal is 400 miljoen euro beschikbaar voor vier jaar. Die tijd willen we gebruiken om op bredere schaal te oefenen. Dit kan leiden tot een soort pakket, vergelijkbaar met dat voor agrarisch natuurbeheer. De komende periode benutten we om te kijken wat werkt en wat moet daartegenover staan.'

Derks: 'Op zich is dat goed, maar we willen graag meer zekerheid voor later. Ondernemers die investeren in aanpassingen op hun percelen en die het beheer ombuigen, moeten verder kijken dan die vier jaar.'

Is dat uitzicht er?

De Groot: 'Nog niet concreet, maar de overheid investeert niet voor niets in deze aanpak. Er is bewust gekozen voor grotere projectgebieden van minimaal 200 hectare, zodat nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Ondernemers kunnen collectief maatregelen doorvoeren die effect hebben. Samenwerking is soms ingewikkeld. Dat snap ik, maar het kan ook profijt opleveren. Je leert van elkaar. Er is sowieso geld gereserveerd om deskundigen in te huren om een plan van aanpak te maken en het verdere proces te begeleiden.'

Derks: 'Ondernemers lopen door dat open einde een bepaald risico, als ze hun bedrijfsvoering hebben omgegooid. Aan de andere kant liggen er grote kansen, zeker in de gebieden waar het waterpeil al relatief hoog is. Ook door de grote bijdragen die straks beschikbaar komen voor het aanleggen van waterinfiltratiesystemen. Dat zijn goede investeringen voor de lange termijn.'

De Groot: 'Tijdens presentaties in het land benoem ik vaak het speciaal ontwikkelde dashboard 'Somers 2.0 rekenregels'. Daarop kunnen ondernemers zien wat het verwachte effect is van een maatregel op een perceel. Ook kunnen ze met digitale grondwaterpeilbuizen realtime de grondwaterstanden monitoren. Zeker in droge perioden is dat waardevol. Daarvoor bieden deze regelingen ook kansen. We willen de kennis die al is opgedaan in eerdere proeven, op grotere schaal te verzilveren. De komende jaren moeten daar nog meer van zulke voorbeelden bij komen.'

Derks: 'Nogmaals, ik blijf de looptijd kort vinden. De inschrijving sluit eind mei. Pas in het najaar is bekend welke samenwerkingsverbanden aan de slag mogen. Oftewel: dan is er al weer een half jaar verstreken en moeten ondernemers de veranderingen nog doorvoeren. Daarom onderstrepen we het belang van een vervolg na 2028.'

Hoe is de animo bij de ondernemers?

De Groot: 'Ik hoor dat ondernemers hier wel oren naar hebben. Voor de veenweiden is budget voor ruim twintig aanvragen, hebben we berekend. Dat gaat dan op voor de zes provincies waar deze problematiek speelt.'

Derks: 'Voor de overgangsgebieden zie ik zeker kansen voor ondernemers die al overwegen om over te schakelen van een gangbare naar een biologische bedrijfsvoering. Voor de meesten zijn die overgangsjaren economisch zwaar en deze regelingen kunnen uitkomst bieden als overbrugging voor de tijdelijk lagere inkomsten.'

Werken zulke grote projectgebieden wel?

De Groot: 'Om het beheer in een peilvak aan te passen, zijn sowieso meerdere ondernemers nodig. Anders raakt het te versnipperd en dat is praktisch onuitvoerbaar. Het gaat ons ook om extra bewustwording. Wat gebeurt er als maatregelen worden doorgevoerd? Waar lopen ondernemers praktisch tegenaan? Wat zijn de financiële gevolgen? Het helpt om op de toekomst voorbereid te zijn. Sommige maatregelen komen er toch. Ondernemers hebben er dan in elk geval ervaring mee. Ze houden zelf het stuur in handen.'

Derks: 'Ik zou ondernemers zelfs adviseren om nog iets royaler te gaan zitten wat betreft oppervlakte. Ook voor het geval er tussentijds deelnemers uitstappen. Verder is het goed om het waterschap tijdig te vragen of ze zulke lokale peilwijzigingen zien zitten.'

Hoe staan de waterschappen daarin?

De Groot: 'Dat weet ik niet per waterschap. Het is zaak om zo snel mogelijk contact te leggen. Plannen hoeven niet al voor 1 mei te zijn afgerond, maar het is van belang om te weten of het waterschap wil meedenken.'

Derks: 'Ik heb nog geen reacties gehoord. Op zich is de voorlichting over de regelingen ook nog niet zo lang geleden opgestart, dus dan is dat niet zo verwonderlijk. Toch kan ik me voorstellen dat ze hier in willen meegaan, ook omdat ze op termijn toe moeten naar peilverhogingen in de veenweiden. Overigens zie ik ook een rol voor de provincies. Zij kunnen bemiddelen en partijen bij elkaar brengen. Er liggen meer opgaven in het landelijk gebied. Dit kan een aanzet zijn voor oplossingen.'