Rijksuniversiteit Groningen en boer gaan samenwerken in transitie

Achtergrond Groningen Tienke Wouda 30 jan 2023 om 06:30uur

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG), hbo- en mbo-instellingen gaan met boeren samenwerken in de landbouwtransitie. Zij willen hiermee het aandeel natuurinclusieve landbouw en het percentage koplopers in de landbouw vergroten. Dit vergt niet alleen inspanningen van de landbouw, maar ook het onderwijs moet anders.

Rijksuniversiteit+Groningen+en+boer+gaan+samenwerken+in+transitie

Dat betoogden meerdere sprekers onlangs tijdens het minisymposium 'Gezond voedsel van gezonde bodems met gezonde inkomens' van onderwijs- en ketenpartijensamenwerkingsverbanden Universiteit van het Noorden en AgroAgenda Noord-Nederland op de nevenvestiging van de RUG in Leeuwarden.

Volgens RUG-hoogleraar duurzaam ondernemen in een circulaire economie Gjalt de Jong is het aandeel koplopers in de landbouw met 4 tot 6 procent te klein om in 2030 te groeien naar 50 procent natuurinclusieve landbouw in Noord-Nederland. 'De koplopers weten op de een of andere manier niet door te breken', constateert hij.

Nieuwe opleidingen

'Wanneer we een gezonde bodem, gezond voedsel en een gezond verdienmodel in evenwicht kunnen brengen, zijn we al heel ver. Daarvoor zijn nieuwe opleidingen nodig, anders gaat het niet', licht De Jong toe.

Ik ben pilotmoe; met een langdurige programma kunnen we meer

Alex Datema, voorzitter van BoerenNatuur en betrokkene bij AgroAgenda Noord-Nederland

Alex Datema, voorzitter van BoerenNatuur en betrokkene bij de AgroAgenda Noord-Nederland, vindt het aantal koplopers ook gering. 'Wat we nu hebben bereikt, is een beetje teleurstellend. We hebben veel pilots, maar deze hangen vaak als los zand aan elkaar', stelt hij.

'Ik ben pilotmoe. We moeten van pilots naar een programma. Een langjarig programma als het Sicco Mansholt-transitieprogramma kan meer perspectief en zicht op financiën bieden’, vindt Datema.

Te wetenschappelijk

Waar het stuurgroeplid van de AgroAgenda Noord-Nederland voor wil waken in de samenwerking met de deelnemende onderzoeksinstellingen, is dat het te wetenschappelijk wordt. ‘We moeten erbovenop zitten en niet achterover gaan leunen, anders gaat het de wetenschappelijke kant op. Dan heb je het risico dat het afdrijft van de landbouw’, zegt hij.

‘Daarom hebben wij er als betrokkenen bij de AgroAgenda Noord-Nederland voor gepleit dat de mbo-instellingen ook meedoen. Die kijken veel meer naar de praktijk’, licht Datema toe.
Door meer samen te werken en te werken aan onderzoeksvragen hopen de deelnemende partijen meer aandacht te genereren voor de bodem, de gezondheid en een verdienmodel voor de boeren.

'Bodem absoluut niet sexy'

Lector duurzaam bodembeheer Emiel Elferink aan Van Hall Larenstein in Leeuwarden hoopt op meer bodemkundigen. Hij hoopt op meer bodemkundigen. 'Blijf het verhaal over de bodem te vertellen. De bodem is absoluut niet sexy. De meeste studenten van Van Hall gaan het agrarisch bedrijf overnemen of de milieukant op.'

Volgens voedselexpert Martien Lankester, opgeleid als arts, zijn vooral ook onderzoek en rekenmodellen nodig naar en over de gevolgen van omschakeling naar regeneratieve landbouw op de gezondheid van de mens. In de Friese Greidhoek wordt hiermee een pilot gedraaid. 'De samenwerking met boeren, ziekenhuiskoks en natuurorganisaties is hierbij cruciaal.'

Agrarisch natuurbeheer

Datema pleit voor een breder agrarisch natuurbeheer. Door niet alleen te kijken hoe het gaat met de grutto, maar bijvoorbeeld ook de bodemeffecten mee te nemen. Hij verwacht dat de komende drie jaar door de opgaven in het landelijk gebied het aantal hectares Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheergrond verdrievoudigt naar zo'n 300.000 hectare.

'De crux is of de boer er financieel mee uitkomt, als hij 30 tot 40 procent agrarisch natuurbeheerland heeft. Dat is iets wat we in de samenwerking kunnen onderzoeken', zegt de voorzitter van BoerenNatuur.

Sicco Mansholt-transitieprogramma van start

Met het Sicco Mansholt-transitieprogramma willen de Universiteit van het noorden en de AgroAgenda Noord-Nederland nieuwe living labs, opleidingen, start-ups en coachingsprogramma's opzetten voor de transitie naar een regeneratieve landbouw. Het programma richt zich vooral op een balans tussen natuur, gezondheid en bedrijfsmodellen. Het programma sluit volgens de initiatiefnemers aan bij de ambities van het kabinet en de Europese Unie. De Rijksuniversiteit Groningen kreeg eind vorig jaar 550.000 euro subsidie voor onderzoek naar toekomstbestendige bedrijfsmodellen voor regeneratieve landbouw.