Agrarische sector treedt nieuwe ministers open tegemoet

Waar Christianne van der Wal (VVD) als nieuwe minister voor Natuur en Stikstof nog een onbekende is, hebben sommigen in de landbouw al wel ervaring met Henk Staghouwer. De politicus wordt namens de ChristenUnie de nieuwe minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

Voor voorzitter Alex Datema van BoerenNatuur is de nieuwe landbouwminister geen onbekende. Beiden zijn afkomstig uit het Groningse Briltil. Datema heeft met hem te maken gehad rond pilots voor natuurinclusieve en biologische landbouw die Staghouwer in de provincie Groningen is gestart.

Groot budget beschikbaar

Toen bekend werd dat ChristenUnie de landbouwminister ging leveren, dacht Datema even aan Henk Staghouwer. Zijn voordracht verraste desondanks toch nog. 'De ideeën die hij heeft over de toekomst, komen overeen met die van zijn voorganger. Het verschil is dat er nu een groot budget is om allerlei dingen te doen voor de stikstofaanpak en ook om met natuurinclusief boeren aan de slag te gaan.'

Datema typeert Staghouwer als 'standvastig en van afspraak is afspraak'. 'Je kunt hem eraan houden en dat zal hij andersom ook doen. Bij onderhandelingen legt hij bij een eerste gesprek zijn eigen kaarten niet meteen op tafel. Daardoor is hij soms wat lastig te peilen.'

Boerendemonstratie

Dat laatste herkent voorzitter Lammert Westerhuis van LTO Noord-afdeling Het Hogeland. Hij maakte Staghouwer mee tijdens de boerendemonstratie voor het provinciehuis van Groningen. Als verantwoordelijk gedeputeerde weigerde hij toen de beleidsregels rond stikstof in te trekken. Dat besluit zal Westerhuis Staghouwer in zijn nieuwe functie niet nadragen. 'Iedereen maakt fouten, ik ook. Ik geef hem als nieuwe landbouwminister het voordeel van de twijfel.'

'Een prettig bestuurder, benaderbaar, met een rechte rug, maar altijd bereid om eruit te komen', beschrijft Westerhuis hem. 'Staghouwer is zeker niet tegen de landbouw, maar de ChristenUnie is een partij die voor natuurinclusief en biologisch is en daardoor kan hij zaken besluiten die we niet leuk gaan vinden. Het is wel goed dat we met hem en de nieuwe minister voor Natuur en Stikstof twee bewindslieden krijgen die van het platteland komen. Zij weten wat daar speelt.'

Stevige bestuurder

Voorzitter Sjaak van der Tak van LTO Nederland noemt Staghouwer 'een stevige Groningse bestuurder'. 'Dat komt goed uit met de grote opgaven in de landbouw. Denk aan het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn, de derogatie waar 17.000 boerenbedrijven van afhankelijk zijn, het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, het verdienvermogen voor onze boeren en tuinders, de gasprijzen, de beschikbaarheid van arbeidskrachten en de transitie van middelenwetgeving naar doelenwetgeving.'

Van der Tak gaat graag de samenwerking aan. 'Ik kijk ernaar uit. Dat geldt ook voor Christianne van der Wal, de nieuwe minister voor Natuur en Stikstof. Samenwerking met en voor onze boeren en tuinders is van levensbelang om de gebiedsgerichte aanpak met behulp van een goede uitvoeringsorganisatie sterk te maken. LTO Nederland wil vanuit de plannen 'Een duurzaam evenwicht' en de Coalitie Toekomstgerichte Melkveehouderij medeverantwoordelijkheid nemen. Een voordeel: beide bewindslieden zijn goed op de hoogte van de uitdagingen vanuit hun huidige functies.'

Biologische sector

Vanuit de biologische sector wordt enthousiast gereageerd op de komst van met name Staghouwer. 'Hij heeft zich in Groningen gepresenteerd als vriend van de biologische sector', zegt directeur Michaël Wilde van ketenorganisatie Bionext. 'Staghouwer ziet biologisch niet als een filosofie of stroming, zoals sommigen doen, maar als een daadwerkelijk verdienmodel voor boeren. Groningen behoort door zijn toedoen tot de paar provincies die vooruitlopen in biologisch. Zijn interesse blijkt ook uit het feit dat hij aanwezig was tijdens de Biobeurs en Biofach.'

Wilde ziet uit naar de samenwerking met Staghouwer. 'Het is iemand met een rechte rug. Dat is belangrijk. Hij staat bekend als koersvast en dat is wat de sector in deze tijd nodig heeft. We hebben iemand nodig van wie je op aan kunt. Geen beleid dat dan weer deze kant op gaat en dan weer die kant. De combinatie van deze minister met dit regeerakkoord zien wij zitten.'

Natuurprobleem

Over Van der Wal weet Wilde, net als anderen, nog niet zoveel. 'Ze heeft geen verleden met stikstof en de landbouw. We vinden het wel belangrijk dat er een minister voor Natuur en Stikstof komt. Die twee horen duidelijk bij elkaar. Stikstof is niet iets wat op zichzelf staat, het is een natuurprobleem waar wij als biologische sector ook een bijdrage aan kunnen leveren. Onderzoek van Wageningen University & Research heeft aangetoond dat de biologische melkveehouderij 70 procent minder stikstof uitstoot.'

Voorzitter Roy Meijer van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) heeft met beide bewindspersonen al kort en goed contact gehad. 'Ik sta er open in. Ik ken de heer Staghouwer nog uit mijn tijd bij het Drents Agrarisch Jongeren Kontakt (DAJK). Maar de rol van minister is toch een andere dan die van gedeputeerde. Er is de laatste jaren flink geïnvesteerd in het ministerie met veel nieuwe ambtenaren. Dat er nu twee ministers op landbouw komen met een groot budget, zegt veel. De land- en tuinbouw is nog nooit zo hot geweest.'

Van boven dicteren

Het succes van de twee ministers hangt wat Meijer betreft af van of ze de uitdagingen in de agrarische sector samen met de sector willen aanpakken. 'Als ze de verbinding met jonge boeren en tuinders zoeken, zal het goed komen. Maar als ze allerlei maatregelen van boven gaan dicteren, dan niet. Daar hangt veel van af. Op dit moment sta ik er open in en denk ik dat we deze twee mensen een kans moeten geven en vertrouwen.'

Het kan volgens de NAJK-voorzitter voor de gebiedsgerichte aanpak een voordeel zijn dat beide ministers gedeputeerde zijn geweest. 'Ze weten hoe het in de provincie is geregeld, ze kennen de dynamiek in de provincie en hoe beleid landt bij de boeren. Voor boeren is de provinciale politiek dichterbij dan de landelijke.'

Introductiebrief

Farmers Defence Force (FDF) heeft Staghouwer een 'introductiebrief' geschreven,meldt de organisatie. 'Een brief waarin we aangeven wat voor ons belangrijke thema's zijn en hoe we de afgelopen jaren de communicatie door en het optreden van de minister van LNV en haar ambtenaren hebben ervaren. We hebben aangegeven waar we als sector behoefte aan hebben en wat we te bieden hebben aan Nederland.'

Samenwerking is volgens FDF van essentieel belang. 'Respect naar elkaar toe ook. FDF biedt aan om met een schone lei te beginnen. En we rekenen af op resultaat.'

Agractie herkent in Staghouwer een 'daadkrachtig bestuurder'. 'Hij staat bekend als een ervaren en daadkrachtig bestuurder, die de nodige wrijving niet schuwt.'

Stikstofdossier geëscaleerd

BoerBurgerBeweging (BBB) is kritisch op de keuze voor Staghouwer en is ook verrast door de keuze, al vindt de partij het goed dat is gekozen voor iemand met dossierkennis. Volgens BBB is het stikstofdossier in Groningen geëscaleerd door toedoen van de aankomende minister. 'Ondanks dat er amper Natura 2000-gebieden in Groningen zijn, escaleerde het stikstofdossier in Groningen. Met als dieptepunt het incident met de deur van het provinciehuis op 14 oktober 2019', stelt BBB in een bericht.

BBB hoopt dat dat geen voorbode is voor zijn ministerschap. 'De minister van Landbouw moet een minister zijn voor alle boeren, groot of klein, regulier of biologisch. Deze boeren hebben grond nodig om hun bedrijf toekomstbestendig te laten zijn. Staghouwer heeft afgelopen jaar op bijna 600 hectare landbouwgrond voorkeursrecht gevestigd. Hij wil deze grond gebruiken voor industrie, in het bijzonder voor de Eemshaven. Tijdens de stikstofcrisis heeft hij het belang van de Eemshaven laten prevaleren boven het belang van de landbouw.'