Schouten ziet kansen Kringloopwijzer bij mest, stikstof en klimaat

Het managementinstrument dat als vrijwillig middel door de melkveesector werd ontwikkeld, lijkt zo in de toekomst meer en meer een controlesysteem te worden van de overheid. Die kan zo kijken of individuele bedrijven doelstellingen voor het klimaat, mestgebruik en de stikstofemissie wel halen.

Het voordeel voor individuele bedrijven is volgens de minister dat ondernemers meer eigen keuzes kunnen maken om reductiedoelen te halen. Daarmee wordt meer een beroep gedaan op het vakmanschap en het ondernemerschap van de ondernemer en zijn minder gedetailleerde middelvoorschriften nodig.

Aanleiding voor het informeren van de Tweede Kamer is het onderzoek 'Individuele afrekenmiddelen klimaatopgave in de landbouw' door Ecorys en Wageningen Economic Research. Omdat er samenhang is met de verkenning voor een Afrekenbare Stoffenbalans, informeert Schouten de Kamer tegelijk over beide onderwerpen.

Emissiereductie per sector

In het Klimaatakkoord is voor iedere sector, dus ook voor de landbouw, een emissiereductie afgesproken voor het jaar 2030. Dat geldt voor de sector als geheel. In het Klimaatakkoord is echter ook afgesproken dat 'De Rijksoverheid, in overleg met andere overheden, afrekenbaarheid van individuele bedrijven op klimaatprestaties mogelijk zal maken'. De afrekenbaarheid van individuele bedrijven is nodig om de sectordoelen als geheel in de toekomst te kunnen halen.

Alle melkveehouders in Nederland zijn al verplicht om de Kringloopwijzer in te vullen voor hun zuivelonderneming. FrieslandCampina gebruikt het managementsysteem bovendien als basis en controlemiddel voor de PlanetProof-melkstroom. Met de Kringloopwijzer is volgens Schouten een ver ontwikkeld berekeningssysteem van broeikasgasemissies op individuele bedrijven aanwezig.

Die input kan op basis van activiteitendata worden geregistreerd in een centrale database. De onderzoekers merken op dat de Kringloopwijzer al jaren in gebruik is, waarbij continu wordt gewerkt aan de betrouwbaarheid en de nauwkeurigheid van de invoerdata. Deze moeten echter nog wel verbeterd worden om de handhaafbaarheid te waarborgen, luidt het advies.

Gebruik van gegevens

Het landbouwministerie is hierover in overleg met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) en de sector. Er moeten onder meer afspraken gemaakt worden over het mogen gebruiken van gegevens in de Kringloopwijzer voor de monitoring van klimaatdoelen op sector- en individueel bedrijfsniveau.

Schouten ziet grote samenhang in de doelstellingen voor stikstof, klimaat en mest. Volgens het Adviescollege Stikstofproblematiek, dat in oktober een advies uitbracht onder leiding van Johan Remkes, kan een Afrekenbare Stoffenbalans (ASB) helpen toe te zien op verschillende milieudoelstellingen. Daarmee wordt de milieuwinst van voermaatregelen, stalaanpassingen, andere mestaanwending en mestgebruik bijvoorbeeld inzichtelijk gemaakt.

Betrouwbaarheid

Het opzetten van een registratie- en monitoringssysteem voor mest is volgens Schouten slechts een eerste stap. 'Vervolgens moet worden bepaald op welke wijze men een eventuele regulering wil vormgeven. Wordt hiervoor bijvoorbeeld een heffingssysteem ingevoerd, zoals in de voormalige Minas, of komen andere mogelijkheden in beeld?' Ze wil in eerste instantie een verkenning uitvoeren voor de grondgebonden veehouderij. Ze verwacht dat het resultaat hiervan na de zomer gepresenteerd kan worden.

Varkenshouderij

In de brief wordt ook ingegaan op de doelen voor de varkenshouderij. In deze sector kan een flinke slag geslagen worden met de klimaatdoelstellingen door de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv). Het landbouwministerie, RVO.nl en de varkenssector verwachten dat het effect daarvan 0,3 megaton broeikasgasemissiereductie op jaarbasis is. Dat is gelijk aan de resultaatverplichting voor de varkenssector.

De varkenssector heeft zelf de ambitie uitgesproken van 1 megaton broeikasgasreductie voor 2030. Schouten gaat daarom met de sector de wenselijkheid van individueel afrekenen bespreken en de monitoring die hiervoor nodig is. Het realtime meten van emissies uit stallen en doelvoorschriften in de vorm van emissieplafonds ziet het ministerie als mogelijkheid voor deze sector.