Herinrichting bij Bargerveen moet boer meer perspectief geven

De herinrichting bij Nieuw-Schoonebeek is onderdeel van een groot project om het natuurgebied Bargerveen meer overlevingskansen te bieden. Om verdroging van het hoogveen tegen te gaan, worden bufferzones aangelegd tussen het natuurgebied en de lagergelegen omringende landbouwgrond. Eerder kwamen er al buffers aan de Noord- en Westzijde van het Bargerveen. Nu is een zone van 220 hectare aan de zuidkant bij Nieuw-Schoonebeek aan de beurt.

De komst van die natte zone van 500 meter diep en 4,5 kilometer lang in het gebied tussen het Bargerveen en het Schoonebeekerdiep wekte onrust. Wat blijft er daar van de landbouw over en krijgen boeren niet te maken met overlast van kwelwater als in de bufferzone een hoger waterpeil wordt ingesteld?

Gang naar rechter

De boeren in het gebied stapten naar de rechter, onder andere om de cijfers uit onderbouwende rapporten aan te vechten. Het kon de planvorming voor de aanleg van de zuidelijke buffer niet tegenhouden.

Een omslag volgt in 2013, als toenmalig gedeputeerde Rein Munniksma met het voorstel komt om de aanleg van de bufferzone te koppelen aan een herinrichting van het landbouwgebied. Landelijk was er geld voor vrijgekomen. Zo kan de natuur worden geholpen, de recreatie worden bevorderd en de landbouwstructuur worden verbeterd.

Ook de waterhuishouding in het gebied wordt aangepast, zodat de kans op wateroverlast wordt geminimaliseerd. In totaal beslaat de herinrichting zo'n 2.000 hectare.

'Intensief en emotioneel traject'

'Het vrijmaken van de zuidelijke buffer en de daaraan gekoppelde herverkaveling was een intensief en soms emotioneel traject. Maar we gaan ervan uit dat het de boeren voor de komende tijd weer perspectief biedt', zegt voorzitter Nynke Houwing van de bestuurscommissie. Dat is de commissie waarin, naast opdrachtgever provincie Drenthe, gemeente Emmen, waterschap Vechtstromen, terreinbeheerder Staatsbosbeheer en LTO Noord zijn vertegenwoordigd.

Bert van Guldener van projectorganisatie Prolander en secretaris van de commissie wijst erop dat gaandeweg het proces, dat in 1993 begon met het aanvragen van een landinrichting door de landbouw, het nodige is aangepast. 'Zo is de bufferzone teruggebracht van 800 naar 500 meter en zijn vijf bedrijven aangekocht en verplaatst, in plaats van drie.'

Draagvlak

Dat na de aanvankelijke protesten en gerechtelijke procedures in het uiteindelijke herinrichtingstraject niemand naar de Raad van State is gestapt, laat volgens Van Guldener zien dat er draagvlak is.

'De aanvankelijke onrust kwam volgens mij voort uit het niet overzien van het proces, dat veel stappen kent', zegt Van Guldener. 'Ga je erop vooruit en kun je dat ook zien? Als het om grond gaat, wordt het al gauw emotie. Dat is hier niet anders dan bij veel andere herverkavelingen die ik heb meegemaakt.'

De daadwerkelijke grondruil heeft inmiddels plaatsgevonden. De kavelaanvaarding en eindafrekening volgen nog. Dat het al met al nog wel tot een jaar of vier kan duren voordat alle bijkomende werkzaamheden zijn afgerond, maakt het er niet makkelijker op voor de betrokken boeren. Dat erkennen Houwing en Van Guldener ook.

Kostenbeperking

'Maar we hebben te maken met kostenbeperking. We kunnen pas sloten dempen en percelen ophogen als er grond vrijkomt bij de aanleg van de buffer en het graven van nieuwe watergangen', verklaart Van Guldener. Dat sommige ondernemers nu toch weer opspelen, komt volgens hem voort uit oud zeer.

'Al met al springen de betrokken boeren er goed uit. Het gebied was toe aan een herinrichting', stelt Van Guldener. 'En noem mij een ander herinrichtingsproject waar niet 50 maar 100 procent van de kavelaanvaardingskosten wordt vergoed.'

Trots op resultaat

Houwing is best trots op het resultaat tot nu toe. 'We willen het als bestuurscommissie goed doen voor het hele gebied en naast de bewoners staan. Kijk wat er al is veranderd in en rond het Bargerveen in de afgelopen jaren. De omgeving profiteert hier ook van.'

Afdelingsvoorzitter Robin Kuper van LTO Noord Schoonebeek noemt het nog geen gelopen race. 'Dat de herinrichting verbetering brengt, is wel zeker. De kavels zijn beter en alles ligt mooi bij elkaar. Al blijft het jammer dat de landbouw hier 220 hectare kwijtraakt.' Dat maakt het volgens hem dubbel.

'Harde garantie dat het goed komt'

'Tegelijk moet veel nog in goede staat worden gebracht', vervolgt Kuper. 'Wanneer dat gaat gebeuren, is nog niet duidelijk. Gelukkig hebben we de harde garantie gekregen dat het goed komt.'

Houwing schetst een toekomstbeeld: 'Als de buffer er ligt, zitten de boeren op hun herverkavelde grond. Ik hoop dat ze dan hun weg vinden. Ik ben ook boerin en weet dat doorkabbelen niet meer kan. Kijk om je heen en zie wat er gebeurt. Er komt zoveel op de agrarische sector af: stikstof, fosfaat, klimaatverandering. Ik ben ervan overtuigd dat de uitgangspositie van de boeren is verbeterd en dat het gebied weer toekomstperspectief heeft.'