RIVM moet met de billen bloot

Analyse Algemeen Esther de Snoo 14 okt 2019 om 16:16uur

Onder grote druk van de Tweede Kamer en de landbouworganisaties heeft landbouwminister Carola Schouten toegezegd meer stikstofmeetpunten te willen. Nu meten slechts zes masten ammoniak in de Nederlandse lucht. Ammoniak in de lucht is een belangrijke bron van de stikstof die neerslaat in natuurgebieden.

De zes meetmasten zijn ‘strategisch’ geplaatst. Eén mast staat pal langs een grote kippenstal en één naast een rioolput. Schouten is nu bereid meer meetpunten toe te voegen. Maar ze tempert wel direct de verwachting over de uitkomsten daarvan. Volgens Schouten komen de uitkomsten niet heel anders te liggen dan nu.

Welke resultaten het beter meten oplevert, is inderdaad de hamvraag. Boeren en enkele agrarische belangenorganisaties trekken de stikstofcijfers desalniettemin al jaren in twijfel. Ze hebben hoge verwachtingen van het beter meten van ammoniak.

Fronsende wenkbrauwen

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) berekent wie verantwoordelijk is voor het neerslaan van stikstof in de natuur. Het instituut fronst de wenkbrauwen over de aanzwellende kritiek. Zo verbaast hoeft het RIVM echter niet te zijn.

De wetenschappers hebben tot nu toe de kaarten voor de borst gehouden, ook na dringende verzoeken om openheid over de meet- en rekenmethode. Dat wekt natuurlijk argwaan en is niet meer van deze tijd.

Het roept het beeld op dat het RIVM vanuit een ivoren toren wil blijven opereren en bij zo’n belangrijk onderwerp als stikstof is dat niet reëel. De economische en milieubelangen zijn immers immens.

Gekleurde uitspraken

Het RIVM heeft de afgelopen jaren ook niet bepaald een positief imago opgebouwd in de agrarische sector. Meer dan eens hebben onderzoekers van het instituut zich laten lenen voor gekleurde uitspraken over de land- en tuinbouw. Hierdoor rees de vraag of het RIVM nog wel een objectief onderzoeksinstituut is. Dit leidde tot intensieve gesprekken door LTO Nederland met degenen die bij RIVM de scepter zwaaien. Niets voor niets willen boze boeren woensdag 16 oktober juist ook demonstreren bij het instituut.

De rol en opstelling van RIVM wordt door boeren, hun organisaties en politici begrijpelijk schimmig gevonden. Natuurlijk kan de minister niet anders dan achter het instituut staan. Meer openheid van zaken zou het RIVM sieren. Beleid dat zo allesbepalend is en gestoeld is op wetenschappelijke gronden, moet transparant en te verantwoorden zijn naar iedereen.

Toch blijft het de vraag of de landbouwsector geholpen is bij meer en preciezer meten. De verwachting is vaker uitgesproken dat dat niet leidt tot heel andere uitkomsten. En wat er ook uitkomt, het ontslaat de sector niet van de opdracht en politieke en maatschappelijke wens om nagenoeg zonder emissie ons voedsel te produceren.