Land nu blank zetten, want anders wint de muis

Wanneer boeren het land niet bevloeien, wordt de ramp met de knaagdieren veel groter dan in 2014/2015, toen melkveehouders zo'n 50 miljoen euro schade leden. Daarvan is melkveehouder Harry Kramer uit Koufurderrige overtuigd. Hij was 4,5 jaar geleden de eerste boer die muizen bestreed met water. 'Niets doen is geen optie meer', geeft hij aan.

Boeren, loonwerkers en Wetterskip demonstreerden enkele technieken, zoals een worteldoek met gaten met plastic ringen en de kunstofdoek bevloeislang van Sidijk, ook met gaten. Volgens muizenexpert Niek Bosma van Wetterskip Fryslân de 'Rolls Royce onder de slangen'.

Schaatsbaan

'Het kunststofdoek wordt ook gebruikt voor springkussens en de buitenring op de schaatsbaan om de val te breken. Supersterk spul', stelt Bosma. Het waterschap kocht de slang een half jaar geleden om een zeedijk er mee te bevloeien. Voordeel is dat er in korte tijd zo'n 30 kuub water door de slang kan stromen.

Voor de boeren is de slang een uitkomst, stelt melkveehouder Jan Brouwer uit Koufurderrige die experimenteerde met de slang. 'De slang van worteldoek waait weg. Dat vind ik meer een wegwerpslang. De blauwe slang is veel duurzamer. Bovendien is hij effectief. De zeemeeuwen vreten alle muizen op. Ik merk nu al een opbrengstverschil van zo'n 10 procent waar ik de slang wel inzette en waar niet. Het kost wat, inclusief pomp en haspel ben je al gauw 13.000 euro verder. Dat is veel geld. Maar het land opnieuw inzaaien en voer aankopen is ook duur.'

Olievlekmethode

Er zijn op dit moment twee methodes om land onder water te zetten, bij de olievlekmethode wordt het water naar een hoge locatie gepompt, waarna het zich verspreidt over het perceel, legt Bosma uit. Bij de geperforeerde bevloeislangmethode wordt de bevloeislang op het hoogste punt van de akker gelegd. De greppels worden met een zode of een schot dichtgezet, zodat het water in de greppel blijft staan. Op deze manier wordt het gehele perceel gelijkmatig onder water gezet.

De keuze tussen de twee methoden is afhankelijk van de ligging van het perceel en de hoogteligging van het maaiveld, stelt Bosma. 'Als het maaiveld geleidelijk afloopt vanaf het punt waar het water op het land wordt gepompt, dan werkt dit het gemakkelijkst. Vaak is het perceel te vlak en loopt het water te snel naar de sloot, waarna niet het hele perceel onder water wordt gezet. Dan werkt de geperforeerde bevloeislang het best.'

Oproepen

LTO Noord-bestuurder Peet Sterkenburgh vindt dat actie van de boeren geboden is. 'We moeten aan de slag. De muizen moeten ons niet de baas worden', stelt hij. Volgens dagelijks bestuurder Jan van Weperen van Wetterskip Fryslân is het probleem heftiger dan menigeen doet bevroeden.

'Er zijn heel veel muizen aanwezig. De muizen die nu worden geboren, kunnen vier generaties nateelt krijgen. Dan wordt de explosie nog heftiger.' In tegenstelling tot vorig jaar, valt het dit jaar niet mee met de populatie muizen, voegt muizenexpert Bosma toe. 'De populatie wordt nog tien tot twintig keer groter', verwacht hij.

Droogte

Hoewel de droogte op dit moment serieus is, is er voldoende water, ook in het IJsselmeer om percelen onder water te zetten, stelt Van Weperen. 'Meld het bij de rayonbeheerder als je gaat pompen. Wij kunnen inspelen op extra watervraag. We weten niet hoe de situatie over een maand is.'

Melkveehouder Kramer heeft zijn areaal weer bevloeid. 'Als ik dat niet gedaan had, had ik er geen goede tweede snee vanaf kunnen halen. Nog steeds ziet hij dat veel boeren het land niet onder water durven of willen te zetten. 'Hierdoor komen weer boeren in de knel. De muizenpopulatie ontwikkelt zich nu drie, vier maanden eerder dan de vorige keer. Dat betekent dat de muizen zich nog vaak kunnen vermenigvuldigen.'

Uitlachen

Het onder water zetten is een risico, stelt de melkveehouder. 'Wanneer de regen morgen met bakken uit de lucht valt, lacht iedereen me uit. Daarbij komt dat water over het land pompen ook onkruid met zich mee brengt. Ik heb meer ridderzuring in het land. Met een rugspuit bestrijd ik die, maar eigenlijk is het zoveel dat we volvelds moeten spuiten. De vraag is echter of we dat moeten willen.'

Door op tijd te bevloeien kun je een plaag in de kiem smoren, verwacht Romke Schaap. De demonstratie vond op zijn land plaats. 'Veel boeren onderschatten hoe erg het is. Dat is mij ook weer gebeurd. Daarvoor hoef je je niet te schamen. Het is risico's inschatten.' Twee weken terug ontstonden bij hem de eerste plekken met veel muizenactiviteit.

Afweging

Melkveehouder Haye Ketelaar uit Heeg is een van de boeren die zijn land niet onder water heeft gezet. 'We hebben het aangekeken. Als je land onder water zet, moet je ook mensen inhuren en machines huren. Het is een afweging. We hebben van de eerste snee goede kwaliteitskuil gewonnen. De tweede snee was ook goed. Nu blijkt dat de omstandigheden de komende maanden ideaal zijn voor muizen. We zien veel reigers en velduilen. We worden in klimaatdoelen afgerekend op de opbrengst. Eigenlijk word je gedwongen om het aan te pakken.'

Zijn collega Jelle Bouma uit Scharnegoutum bevloeit zijn land tegen muizen, maar zaaide voor het eerst ook 5 hectare mais in om muizenschade zoveel mogelijk te voorkomen. 'Het is een kostenbatenanalyse. Als ik het niet doe, dan hebben we straks ellende. De mais is een brandhaard voor de muizen, daar komen ze niet in.'

Gieter

Dat muizen bestrijden met water van alle tijden is, bewijst hobbyschapenhouder Bendiks Okma uit Woudsend. Hij heeft geen slangen nodig om zijn land te bevloeien, want hij gebruikt een gieter, vertelt hij trots. 'Dat deed ik vroeger als kleine jongen ook al. Van mijn vader, die melkveehouder was, kreeg ik een cent per gevangen muis.'

Volgens melkveehouder Kramer zijn de huidige bevloeiingstechnieken nog 'niet het ei van Columbus.' 'Iedere keer als ik bevloei, ga ik er 200 procent voor, dag en nacht. De grootste investeringen zijn de arbeids- en dieselkosten. We moeten op zoek naar iets wat minder arbeid vraagt. Want dit is een keer vol te houden, maar niet voor altijd.'