Voorjaar goed moment voor aanpak mastitis bij geiten

Dierenarts en onderzoeker Gerrit Koop van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht is ruim twaalf jaar geleden gepromoveerd op het onderwerp uiergezondheid bij melkgeiten. Uit zijn onderzoek kwamen verrassende zaken naar voren. Zo zijn er bepaalde soorten bacteriën die geiten vaak bij zich dragen, maar zelden een zichtbare uierontsteking veroorzaken.

Sommige van die bacteriesoorten lijken een positief effect te hebben op de melkproductie van geiten. Dat geldt bijvoorbeeld voor Staphylococcus caprae, een stafylokok die veel bij geiten wordt gevonden. Een besmetting met deze ziektekiem heeft weinig effect of zelfs een positief effect op de melkproductie. Maar er zijn ook bacteriën die een subklinische (niet-zichtbare) of klinische uierontsteking kunnen veroorzaken.

Belangrijke oorzaak

Staphylococcus aureus (S. aureus) is een belangrijke oorzaak van zowel subklinische al klinische uierontsteking bij geiten. Dit kan een lagere melkproductie tot gevolg hebben. Een infectie met S. aureus kan uit de hand lopen en leiden tot blauwuier. Dan sterft het uierweefsel af. Daardoor gaat de geit vaak dood.

'Aanpak van S. aureus op een melkgeitenbedrijf is zinvol', vindt Koop. 'Het kan op veel bedrijven beter. Er zijn bedrijven die nauwelijks last hebben van S. aureus en bedrijven waar dit wel een probleem is. De algehele weerstand van de geiten speelt hierbij ook een rol. Die is beter als er weinig gezondheids- en voedingsproblemen zijn en als de geiten weinig stress ervaren.'

Het is niet eenvoudig om geiten op te sporen waarbij S. aureus aanwezig is. Het tankmelkcelgetal is geen goede indicatie.

Goede indicatie

Het individuele celgetal biedt volgens de dierenarts en onderzoeker zicht op een mogelijke besmetting. 'Als je dit gaat meten tijdens de lactatiepiek, dan is een hoog celgetal een goede indicatie van infectie van de uier. Aan het einde van de lactatie is het celgetal bij geiten altijd al hoger en zegt het individuele celgetal minder.'

Op de meeste geitenbedrijven lammeren de dieren in het vroege voorjaar en zit de lactatiepiek aan het einde van het voorjaar of aan het begin van de zomer. Dat is een goed moment voor geitenhouders om te beginnen met de aanpak van S. aureus.

'Je moet een strategie hebben', benadrukt Koop. 'Wat ga je doen, als je geiten vindt met hoge celgetallen? Ga je die dieren afvoeren of behandelen, kun je ze apart zetten, ga je vaccineren?'

Wil een geitenhouder minder mastitisproblemen door S. aureus, dan is het verstandig om om tijd met de eerste maatregelen te beginnen. Als het goed is, zijn de meeste jaarlingen nog niet besmet met de mastitisbacterie. Om die jaarlingen vrij te houden, horen ze in een aparte groep en moeten ze altijd als eerste worden gemolken. Dat doen veel geitenhouders al.

Als eerste melken is nodig, want de melkmachine is de belangrijkste risicofactor op overdracht van ziektekiemen van geiten met een uierontsteking naar gezonde geiten. Om overdracht via de melkmachine te voorkomen, zijn een goede reiniging van de melkmachine nodig en goed onderhoud, zodat bijvoorbeeld het vacuüm niet te hoog is, de tepelvoeringen in goede staat zijn en er geen blindmelken is.