Boze boeren oogsten sympathie op Haags Malieveld

Wie dinsdag tussen de honderden trekkers op het Malieveld in Den Haag heeft rondgebanjerd, zal het hebben ervaren: er heerste een enorm gevoel van saamhorigheid. Of je nu akkerbouwer bent, melkveehouder, kweker of varkenshouder; boeren en tuinders waren één. De actie verliep gemoedelijk en droeg daarmee bij aan het draagvlak voor de agrarische sector in de samenleving.

Wat evenzeer opviel, was het hoge gehalte jongeren dat demonstreerde. Boerenzonen en -dochters, studerend of deelnemend in het bedrijf, kwamen in Den Haag aandacht vragen voor hun toekomst. De massale opkomst maakte ook duidelijk dat zij bereid zijn om de barricaden op te gaan voor hun vak.

Positief geluid

Het boerenprotest was donderdag nog steeds het gesprek van de dag op het Binnenhof, zegt Jaco Geurts, landbouwwoordvoerder van het CDA in de Tweede Kamer. 'Niet alleen bij ons, maar ik merk het ook bij andere fracties. Het was een publieksvriendelijke actie waarmee de boeren een positief geluid hebben laten horen.'

Boeren en tuinders bleken zich vergist te hebben in de brede steun voor hun beroepsgroep in de maatschappij. Ondanks dat de actie een recordfile opleverde, bleek uit de reacties van de samenleving vooral begrip en steun. Wie dinsdag met een trekker over 's lands wegen raasde, werd menigmaal begroet met een opgestoken duim of een spontaan applaus. De sympathie van de burger ligt duidelijk aan de kant van de boer.

Tv-programma's

De sympathie bleek ook uit onderzoeken door diverse tv-programma's. Hart van Nederland vroeg 2.800 mensen wat zij van de actie vonden. Daaruit bleek dat 93 procent van de ondervraagden begrijpt dat boeren actievoeren.

Uit onderzoek van Nieuwsuur onder 1.000 Nederlanders bleek dat 80 procent van de ondervraagden vindt dat boeren die al hebben geïnvesteerd in stikstofbeperkende maatregelen, moeten worden ontzien bij verdere maatregelen.

Halvering veestapel

Toch was stikstof de grote aanjager van de demonstratie. De druppel die de emmer deed overlopen, was het voorstel van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot om de stikstofproblematiek op te lossen met een halvering van de veestapel.

Initiatiefnemer van de actie en schapenhouder Bart Kemp sprong hierop in. Hij verweet landbouwminister Carola Schouten dat zij een puinhoop van het beleid heeft gemaakt. Hoewel hij het niet specifiek benoemde, doelde hij ongetwijfeld op de stikstofdiscussie die muurvast is gelopen en ook andere sectoren dan de landbouw raakt.

Kringlooplandbouw

De speerpunten van het beleid van de minister, zoals kringlooplandbouw, een eerlijke prijs voor de boer en de plannen om regionale producten meer te promoten, bleven dinsdag vrijwel buiten de kritiek van de boeren.

Schouten sloot een halvering van de veestapel uit, zolang zij minister van Landbouw is. Op deze belofte valt wat af te dingen. In de uitgeschreven versie van haar speech stond 'geen gedwongen halvering'. Het woord 'gedwongen' liet ze op het Malieveld, al dan niet bewust, weg. Dat laat ruimte voor speculatie over een vrijwillige sanering of een andere aanpak.

Proefballon

De minister kon overigens gemakkelijk deze belofte doen. Het voorstel om de veestapel te halveren, was immers niet meer dan een proefballon van D66. Voor dit plan is nooit een meerderheid geweest in de Tweede Kamer en er is ook nooit een dergelijk voorstel in stemming gebracht.

De vraag die blijft hangen, is wat er wel gaat gebeuren. Want dat de sector een bijdrage moet leveren in het stikstofdossier, staat buiten kijf. De commissie-Remkes was daar duidelijk over zonder er hoeveelheden en aantallen aan te koppelen. Uit onderzoek van Nieuwe Oogst bleek ook dat vier op de tien veehouders niet onwelwillend zijn tegenover krimp en een warme saneringsregeling zouden overwegen.

Kritisch

Mark van den Oever van Farmers Defence Force (FDF) is blij met de actiedag, maar kritisch op de Malieveld-toespraak van Schouten. 'Geen halvering van de veestapel onder mijn ministerschap klinkt mooi, maar is niet goed genoeg wat ons boeren betreft.'

Wat de bewindsvrouw dan wel had moeten zeggen? 'Inleveren van vee is geen optie. Maar deze minister waait helaas met alle winden mee. Ze zegt dat alle kaarten open op tafel liggen, terwijl zij juist het tegenwicht moet bieden richting de linkse politiek die ons wil aanpakken en decimeren.'

Objectieve cijfers

Het steekt Van den Oever dat de politiek en landbouwcritici niet met de objectieve cijfers op de proppen komen. 'Stichting AgriFacts stelt dat 90 procent van alle ammoniak veroorzaakt door stikstof binnen een straal van 300 meter rondom de stallen neerslaat. Zo dicht zitten we niet op Natura 2000-gebieden. Dit betekent dus dat wij 90 procent op onze eigen bedrijven opvangen.'

Zo zijn er meer voorbeelden, zegt Van den Oever. Daarom wil hij objectieve metingen afdwingen in plaats van hypothetische modellen hanteren, zoals nu gebruikelijk is. 'Het RIVM is niet te vertrouwen. Ik denk dat die 43 procent stikstof door veeteelt, waarmee de politiek steeds worstelt, feitelijk veel lager is. Misschien maar de helft, omdat andere sectoren veel hoger zullen uitkomen in goede metingen.'

Betere afzetprijzen

Naast meetsystematiek eist FDF betere afzetprijzen in de keten, zodat de schoorsteen bij boerengezinnen kan blijven roken. Iets dat ook een spreker als Henk Bleeker, voormalig staatssecretaris van Landbouw, op het Malieveld onderschreef.

Van den Oever herhaalt het pleidooi nogmaals: 'Wij willen best zestig à zeventig uur werken in de week, maar wel tegen een fatsoenlijk loon. Boeren willen ook weleens op vakantie, een auto kopen of gewoon in de normale dagelijkse behoeften van hun kinderen kunnen voorzien.'

Nieuwe acties

En het blijft wat de FDF-voorman betreft niet bij een pleidooi. 'We hebben veel geleerd in de voorbereiding van 1 oktober, geloof me. Vooral op communicatief gebied, qua organisatie en lobby. Dit stelt ons in staat om nieuwe acties nog veel beter uit te voeren.'

Die volgende actie komt er snel en is geënt op een betere prijsvorming. Niet slechts in één segment van de keten, maar wat FDF betreft over de volle breedte. 'Van akkerbouw tot vlees en van melk tot eieren', klinkt het vol overtuiging.

Maand radiostilte

'Nu moeten we doorstoten naar een betere prijs voor alle boerenafzet. Maar eerst lassen we een maand radiostilte in en wachten we af waar het kabinet mee komt. Dat is de termijn die we hebben geboden om klappen te maken.'

FDF heeft nog geen reactie gekregen van het ministerie na het boerenprotest, maar zegt wel contact te hebben via diverse 'lijntjes' om de vinger aan de pols te houden.

Meer leden

Het boerenactieplatform groeide deze week van 15.000 naar 23.000 leden. Die steun doet goed, maar ook Van den Oever kon niet voorkomen dat de top van Agractie, de organisatie achter 1 oktober, uit elkaar viel in diezelfde week. Akkerbouwer Arjan Schuiling en schapenhouder Bart Kemp stapten op. Kemp gaat zelfstandig verder met Stichting Agractie.