Taboe rondom krimp veestapel ligt op tafel

De adviescommissie, onder leiding van oud-minister Johan Remkes, geeft in het rapport 'Niet alles kan' diverse richtingen aan waarin gezocht kan worden naar oplossingen om de stikstofuitstoot te reduceren. De keuze voor de richting en invulling van concrete maatregelen laat de commissie aan het kabinet over.

• Lees ook: Hoe gaat advies van Remkes in de praktijk uitwerken?

Voor de veehouderij adviseert de commissie-Remkes een selectieve, gebiedsspecifieke en doelgerichte reductie van de ammoniakemissie. Die reductie moet onder meer plaatsvinden door gerichte verwerving en sanering van agrarische bedrijven met relatief hoge emissies of verouderde stalsystemen in en nabij Natura 2000-gebieden.

'Onrechtvaardig'

Remkes kiest niet voor generieke krimp van de veehouderij, waarbij een percentage van de bedrijven wordt gesloten. 'Dat zou kunnen betekenen dat bedrijven die goed presteren op stikstofemissie worden gestraft en dat slechtpresterende bedrijven worden beloond. Dat zou onrechtvaardig zijn.'

Hoe de sanering moet plaatsvinden is een kwestie van politieke besluitvorming, stelt Remkes. Het kabinet moet nu de spelregels bepalen voor het saneringsbeleid. De provincies moeten er daarna mee aan de slag. Er wordt gesproken over een warme sanering op vrijwillige basis. Maar Remkes sluit niet uit dat er gedwongen verkopen komen.

Verder adviseert de commissie om op korte termijn de toepassing van emissiereducerende technieken en praktijken te versnellen, door deze via experimenteerruimte vroegtijdig toe te staan. 'De veehouderij levert een belangrijke bijdrage aan de uitstoot van met name ammoniak, ook in de buurt van de Natura 2000-gebieden. Het is logisch dat we daarnaar kijken.'

Grote variëteit

Remkes vindt dat een aantal boeren meer kan dan ze nu doen. 'De een heeft uitstootvriendelijke stallen en een ander niet. Dat geeft aan dat 'de veehouderij' ook niet echt bestaat, maar dat er een grote variëteit is van bedrijven.'

LTO Nederland onderschrijft dat de sector nog meer kan doen. In de afspraken rond het Programma Aanpak Stikstof (PAS) was immers afgesproken om voor 2030 de ammoniakuitstoot met nog eens met 10 kiloton te reduceren. Bovenop de 65 procent reductie die sinds 1990 is behaald.

Naast de veehouderij adviseert de commissie maatregelen te nemen op het gebied van mobiliteit, industrie en in de bouwsector. 'De reden waarom we ook naar andere sectoren hebben gekeken, heeft ook te maken met draagvlak. En om in de richting van de agrarische sector duidelijk te maken dat het niet een eenzijdig verhaal is. Je moeten redelijkerwijs ook kijken wat andere sectoren kunnen doen', zegt Remkes.

Gemengde gevoelens bij LTO

Voorzitter Marc Calon van LTO Nederland heeft het advies van de commissie-Remkes met gemengde gevoelens ontvangen. 'Het goede nieuws is dat er vooralsnog geen gedwongen krimp van de veehouderij komt. Het plan van Tjeerd de Groot om de helft van de veehouderij te saneren, is met een grote zwieper in de prullenbak verdwenen.'

Een ander positief punt vindt Calon de gebiedsgerichte aanpak, zodat maatwerkoplossingen per gebied mogelijk zijn. Verder is hij positief over de uitgesproken ambitie om ruimte te creëren voor technische oplossingen. De diverse veehouderijsectoren hebben deze plannen ingediend en dat heeft de commissie omarmd.

Anderzijds is LTO kritisch op het adviescollege. Het biedt voor de korte termijn geen oplossingen voor de stikstofimpasse, vindt de organisatie. Duizenden veehouderijbedrijven kunnen er nog niet op rekenen dat zij snel een vergunning krijgen. Ook voor beweiden en bemesten worden nog geen praktische oplossingen geboden. Het advies staat daarmee ver van de visie van LTO.

Drempelwaarde

Als Remkes een drempelwaarde voor een verwaarloosbare stikstofuitstoot had vastgesteld, zou zeker 80 procent van de impasse zijn opgelost, stelt Calon. 'Dit zou betekenen dat je door mag als je een klein project hebt. In België mag dat. In Duitsland ook.'

LTO vindt dat ondernemers met het advies niet geholpen zijn. 'Er zijn duizenden van onze leden die nu hangen, omdat ze geen natuurvergunning hebben. Dat vind ik waardeloos. Remkes heeft aangegeven dat hij naar oplossingen in het buitenland wil kijken. Wellicht krijgen we dit er nog door', aldus Calon.

Warme sanering

De LTO-voorzitter is ook beducht op de warme sanering. 'Als vrijwillige uitkoop niet lukt, gaat de overheid onteigenen. Daar gaan we over knokken, want dat tast het eigendomsrecht van onze boeren aan.'

Calon zegt dat er de eerste helft een paar slagen zijn gewonnen. 'Het voorkomen van een generieke krimp van de veehouderij is zo'n grote slag. Die hebben we binnengehaald bij het regeerakkoord, bij het Klimaatakkoord en nu weer. Maar we moeten doorknokken.'

Mede-auteur: Peter Smit