Multifunctionele landbouwsector rekent af met calimerocomplex

Snelste stijger is de zorglandbouw. Deze activiteit verdubbelde van 2013 tot 2018 naar 250 miljoen euro. Deze gaat hiermee recreatie (221 miljoen) voorbij en is na boerderijverkoop met 270 miljoen euro de tweede grootste economische activiteit. De gemiddelde omzet per bedrijf verdubbelde ruimschoots, van 87.500 euro in 2013 naar 200.000 euro in 2018.

Oorzaak voor de snelle omzetstijging van de zorglandbouw is een toename van het aantal boerderijen en cliënten, stelt onderzoeker Harry van der Meulen van Wageningen University & Research. Dat zorgt voor een hogere bezettingsgraad bij zorgboerderijen.

Perspectieven zorgboerderijen

Op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit bracht Van der Meulen samen met collega's de omzetcijfers van de multifunctionele landbouw in kaart. 'Er zijn goede perspectieven voor de zorgboerderijen', schetst Van der Meulen.

'Aan specialistische zorg is behoefte. De aandacht voor ouderenzorg neemt sterk toe. Ook wonen staat in de belangstelling.' Door de toenemende druk op de tarieven in de zorg zal de groei wel wat afvlakken, verwacht de onderzoeker.

Kersenkraam

Boerderijverkoop – de directe afzet van boer of tuinder aan consumenten, catering, instelling en horeca – is de grootste activiteit in de multifunctionele landbouwsector. Het aantal bedrijven steeg de afgelopen vijf jaar met ruim 15 procent van 2.720 naar 3.160.

Oorzaak van deze stijging is dat seizoensverkoop, bijvoorbeeld een tuinder die een kersenkraam heeft, ook is meegerekend. Daarnaast is de verkoop langs de weg gestegen door de grote groei van het aantal melk- en eierautomaten. De omzet langs de weg bedraagt ongeveer een vierde van het totaalomzet, zo'n 59 miljoen euro.

Ook de omzet van boerderijwinkels steeg, van gemiddeld 200.000 naar 400.000 euro in 2018. 'Boerderijwinkels zijn professioneler geworden door het aanbieden van een totaalassortiment, het hanteren van langere openingstijden en het inzetten op de beleving', verklaart de nieuwe voorzitter Wessel van Olst van coöperatie Landwinkel.

Klompenpad

'Ondernemers proberen steeds meer consumenten te verleiden om langer te blijven, zodat ze zoveel mogelijk uitgeven. Wij hebben bijvoorbeeld een klompenpad en een plek waar mensen even kunnen zitten voor een kopje koffie. Daarbij is het van belang dat een boerderijwinkel voldoende open is. Tussen de middag gesloten zijn, is funest.'

Wat Van Olst ook merkt, is dat er heel veel korte keteninitiatieven waren en dat de succesvolle daarvan overblijven. 'Dat draagt ook bij aan de omzet.' Van Olst ziet kansen voor nog meer groei. 'We gaan van een welvaarts- naar een welzijnscultuur. Mensen zijn op zoek naar een dagje uit, naar kortstondige geluksmomenten. Ze werken liever een dag minder dan een dag meer. Daar kunnen we als sector op meeliften.'

Paardenhouders

Voorzitter van LTO-vakgroep Paardenhouderij Ralph van Venrooij merkt een toename van paardenhouders die een tak erbij nemen. 'Het paard is als landbouwhuisdier een heel goede verbinder tussen landbouw en maatschappij', zegt hij.

'We zien zeker in de Randstad een stijging van het aantal coachingsbedrijven met paarden, bed and breakfast en pensionstallen die vergaderruimtes bouwen en workshops houden. Daar is ook nog groei', vervolgt de vakgroepvoorzitter.

Barrière

Voorzitter Arjan Monteny van LTO Multifunctionele Landbouw is blij met de nieuwste cijfers, maar de sector is er nog niet, stelt hij. Want er heerst nog te veel een 'calimerogevoel'. 'Dat vormt een barrière. Eerder werd nog weleens naar de ondernemers gekeken als mensen die iets vreemds doen. Ondernemers zijn te bescheiden. Ze mogen zichzelf meer naar voren schuiven, zonder arrogant te doen.'

De bedrijven typeren zich volgens de voorzitter vooral doordat ze puur en echt zijn. 'De ondernemer is geen hipster die zeven soorten cappuccino schenkt. Het gaat om een gewone koffie met aandacht van de boerin en boer. We geven onszelf mee. Het is goed om te weten waarom mensen naar onze bedrijven komen. Daar mogen we ons nog bewuster voor inzetten.'

De sector rekent al af met het calimerocomplex, maar dat mag voor Van Olst nog wel meer. 'Het zijn ondernemers met een andere visie op ondernemen. Ze zorgen voor verbinding met de samenleving en onder hun bedrijf zitten gezonde verdienmodellen. Ze zijn nog nooit zo verenigd geweest als nu.'