Kringlooppremie moet perspectief bieden

Op verzoek van Schouten onderzocht de adviesraad hoe het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in Nederland het beste kan worden ingezet voor de transitie naar kringlooplandbouw. In het woensdag verschenen advies 'Europees landbouwbeleid: inzetten op kringlooplandbouw' doet de Rli een aantal aanbevelingen.

Schouten wil dat Nederland in 2030 koploper is in kringlooplandbouw. De Rli noemt deze doelstelling ambitieus en merkt op dat het van boeren veel zal vragen. Deze vraagt daarom om een aanpak waarbij gedurende de komende jaren stapsgewijs voortgang wordt geboekt, zo zegt landbouweconoom en Rli-raadslid Krijn Poppe.

'We moeten niet naar een systeem van opgelegde verplichtingen. Het moet voor boeren zo aantrekkelijk mogelijk worden om mee te gaan in de transitie naar kringlooplandbouw.'

Bezuiniging

De Rli stelt aan de minister voor om minstens de bezuiniging die de EU doet in de tweede GLB-pijler ongedaan te maken, door deze aan te vullen vanuit de eerste pijler. Dit budget is volgens de Rli hard nodig om de omslag naar kringlooplandbouw te ondersteunen. Bijvoorbeeld door kennis uit te wisselen, experimenten te doen en praktijkervaringen te delen op het gebied van bodemverbetering, biodiversiteit en klimaatmaatregelen.

Ook is het volgens de Rli van belang dat budget uit de tweede pijler beschikbaar blijft om boeren te belonen voor publieke diensten die zij verrichten voor het agrarisch natuur- en waterbeheer.

In het nieuwe GLB voor na 2021 krijgen boeren een deel van hun inkomenssteun pas al zij groene maatregelen ontplooien ten gunste van klimaat en milieu. De Rli vindt het belangrijk dat het landbouwbeleid, en dus ook de inzet van de Europese landbouwgelden, de komende jaren flexibeler wordt. De basis voor betalingen aan boeren moet regelmatig worden aangepast aan de groeiende kennis en inzichten over kringlooplandbouw. Zo moet de lat in de transitie steeds hoger komen te liggen.

Puntensysteem

Om deze prestaties te kunnen beoordelen, stelt de adviesraad de ontwikkeling voor van een puntensysteem voor prestaties op het gebied van natuur, milieu en klimaat die de kringloop ten goede komen. Het bedrijfsleven zal een bijdrage moeten leveren aan de ontwikkeling van dit puntensysteem.

Poppe waarschuwt voor een wirwar van systemen, ze moeten wel op elkaar aansluiten. 'Denk aan de integratie van bestaande systemen voor GlobalGap en PlanetProof. De eisen voor dit kwaliteitsschema zouden vertaald kunnen worden in punten voor inkomenssteun. Het is daarbij ook belangrijk dat we de boeren administratief gaan ontlasten. Het moet een soort dashboard worden waarbij de boer bepaalt wie welke gegevens van zijn bedrijf mag inzien.'

Gelijdelijke inpassing

Door de inkomenssteun te koppelen aan steeds hogere prestaties op het vlak van klimaat en milieu kunnen boeren de omslag naar kringlooplandbouw geleidelijk inpassen in hun bedrijfsstrategie, meent Poppe. Doel van het Rli-advies is om de grote middengroep van agrarische bedrijven mee te krijgen in de transitie naar kringlooplandbouw.

'In plaats van een concurrentieslag op kostprijs, moet de sector gaan concurreren op duurzaamheid. Van duurzaam per kilo moeten we naar duurzaam per hectare. Daarmee kunnen we ons onderscheiden in de markt. Ook in belangrijke afzetmarkten als Duitsland en Frankrijk. Dit betekent niet alleen een omslag voor boeren, maar ook voor handelaren en industrie.'

Vrije keuze

Een verplichte transitie ziet Poppe niet zitten. Als een teler besluit om tegen de laagste kosten voor de wereldmarkt te produceren, dan is dat een vrije ondernemerskeuze. Wel verliest het bedrijf in het Rli-advies dan een deel van de inkomenssteun, omdat die deels afhankelijk is van groene diensten.

'Daarom moet de extra vergoeding een verlokkelijk perspectief bieden. Ga je niet mee in de transitie, dan verlies je bijvoorbeeld een derde van je 300 euro hectaretoeslag. Doe je dat wel, dan krijg je die 100 euro erbij. Deze ideeën moeten we nog wel verder uitkristalliseren.'